Osmanlı'nın ilk sinemacılarından Fuat Uzkınay
29 Mart 1956'da hayatını kaybeden Fuat Uzkınay, ilk Türk sinemacılarındandır. Kameranın kullanımını Sigmund Weinberg'ten öğrenen Uzkınay,1914 yılında Seden Kardeşler'le birlikte Sirkeci'de Ali Efendi Sineması'nın işletmeciliğine başlayarak sinema sektörüne adım attı. Ömrü boyunca pek çok film ve belgesel çeken Fuat Uzkınay'ın görüntüleri günümüze ulaşamayan ilk filmi hangisiydi ve bu filmin sinema tarihimiz açısından önemi neydi? İşte yıllar önce bugün vefat eden Fuat Özkınay'ın yaşamı ve sinemacı yönüne dair ayrıntılar...
Işık yardımı ile iz bırakmak anlamına gelen fotoğrafın ortaya çıkmasıyla, fotoğrafı hareketlendirmek olarak tanımlayabileceğimiz sinemanın da keşfi başlamıştır artık. Bu keşiften sonra Sinematograf'ın patentini alan Fransız Lumier Kardeşler de ilk film yapımcıları olarak tarih sahnesindeki yerlerini aldı. 22 Mart 1895 yılında halka açık ilk gösterinin yapılmasıyla Lumier Kardeşler dünyanın ilgisini hem kendi üzerlerinde hem de Sinematograf üzerine çekmişlerdi.
Çok değil hemen hemen birkaç 10 yılda dünyanın büyük çoğunluğunda görülen yeni icat sinema Osmanlı İstanbul'una da gelmişti. Hem de sadece izleyici olarak yer almaya hiç niyetli olmayan birisi vardı: Fuat Uzkınay.
Dönem, Birinci Dünya Savaşı'nın tarihi değiştirmeye başladığı zamanlardı. 14 Kasım 1914'te Rus işgalinin sembollerinden kabul edilen Yeşilköy'deki Rusların yaptığı abidenin yıkılışı da savaşın yaşattıkları ve değiştirdikleri içinde pek de önemli yer etmese de Türk sineması için bir başlangıç noktasıydı.
Uzkınay, 1914 yılında ilk Türk filmi kabul edilen ancak görüntüleri günümüze ulaşamayan Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin Yıkılışı filmini çekti. İlk Türk sinemacımız Fuat Uzkınay'ın ordu tarafından görevlendirmesiyle kayda aldığı olayları daha sonra Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin Yıkılışı ismiyle film haline getirmesi, sinemamızın başlangıç tarihi olarak kabul edildi. Osmanlı'nın Birinci Dünya Savaşı'na girdiğini ilan ettiği gün çekilen bu film, aslında Ruslara karşı verilen bir mesajdı.
Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin Yıkılışı hangi yıl çekilmiştir?
Günümüzden 64 yıl önce bir 29 Mart günü aramızdan ayrılan sinemamızın en önemli ismi Fuat Uzkınay, 1888 yılında İstanbul'un Üsküdar semtinde dünyaya geldi. İstanbul Sultanisi'ni (İstanbul Erkek Lisesi) bitirdi. İstanbul Dâr-ül Fünun'un Fizik-Kimya Bölümü'nde okurken, İstanbul Numune-i Terakki İdadisi'nde öğretmen yardımcılığı ve İstanbul Sultanisi'nde dâhiliye memurluğu yaptı.
