93 Harbi: Balkanların Tarihi ve Siyasi Manzarasında Bir Kırılma Noktası
Osmanlı-Rus Savaşı olarak bilinen 1877-1878 savaşı, II. Abdülhamid döneminde gerçekleşti ve Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında yaşandı. Rusya'nın Balkanlar'da genişleme politikası, Romanya ve Bulgaristan'ın bağımsızlık arayışları ve Panslavizm akımı, savaşın ana sebeplerindendi. Savaşın sonucunda Balkan coğrafyası kökten değişti. Osmanlı topraklarında 500 yıl boyunca huzur içinde yaşayan birçok insan göç etmek zorunda kaldı. Bu zorlu dönem, II. Abdülhamid'in siyasi düşüncelerini derinden etkiledi.
🔸🔹 İngiltere baş delegesi Salisbury, II. Abdülhamid'e bir defasında mektupla, bir defasında da huzuruna çıkarak Ruslarla savaşacaklarını, Osmanlı'nın hazırlıksız ve müttefiksiz olduğunu, bu duruma göre hareket etmelerini bildirmişti.
🔸🔹 Durum müzakere edilmiş ve Midhat Paşa "Bu tekliflere karşı savaşmak için askerin gücüne bakılmaz. Biz Anadolu'ya 400 kişi ile geldik. Yine 400 kişi kalıncaya kadar savaşırız" dedi. Sadrazam Midhat Paşa'nın yanı sıra Serasker Redif Paşa ve Mahmud Celaleddin Paşa da savaş taraftarıydı.
🔸🔹 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi Tuna ve Doğu Anadolu'da olmak üzere iki cephede cereyan etti. Harbin başlamasıyla birlikte hızla Romanya'ya giren Ruslar, bu prensliği de kendi yanlarına çekerek Dobruca ve Bükreş yönlerinden Osmanlı topraklarına saldırdılar.
🔸🔹 Rusların ilerleyişi İstanbul'da paniğe yol açtı. Süleyman Paşa, Ruslardan bir kısım toprakları geri aldı ve Plevne'de de Gazi Osman Paşa Rusları durdurdu. Plevne düştükten sonra Rus ilerleyişi tekrar başladı ve Sırbistan da Osmanlılara karşı savaşa girdi. Edirne'ye yürüyen Rus kuvvetleri, 20 Ocak 1878'de şehri teslim aldılar. Bunun üzerine II. Abdülhamid bizzat Rus Çarı'ndan ateşkes talebinde bulundu.
🔸🔹 Doğu Anadolu cephesine ise Ruslar üç koldan harekete geçip Erzurum'a ulaştılar. Aziziye tabyalarında Nene Hatun'un halkı teşvikiyle Ruslar durdurulabildi. Bu cephede Ruslara karşı koyan Ahmed Muhtar Paşa'ydı.
🔸🔹 Paşa'nın daha önemli bir cephe sayılan Rumeli'ye gönderilmek üzere İstanbul'a çağrılmasından sonra hiçbir ümidi kalmamasına rağmen Erzurum sonuna kadar dayandı. Ruslar ancak ateşkesten sonra boşaltılan şehre girebildiler. Rusların Batum'a karşı taarruzları da ateşkes yapılıncaya kadar başarı ile durduruldu.
OSMANLI'YA YENİ BİR DİRENİŞ RUHU KATAN MUHAREBE: PLEVNE SAVAŞLARI
🔸🔹 Vidin'de bulunan Gazi Osman Paşa'nın Plevne'yi geri alması ile bir direniş noktası oluşturuldu. Böylece Tuna cephesindeki Rus askeri hareketi kilitlendi. Plevne'yi geri almak için iki defa saldıran Ruslar mağlup oldular ve bu haber İstanbul'da sevinçle karşılandı.
🔸🔹 Ancak Plevne'de baş gösteren yiyecek sıkıntısı yüzünden Gazi Osman Paşa 10 Aralık 1877'de düşman kuşatmasını yarma hareketine girişmek zorunda kaldı. Paşa'nın yaralanması üzerine başarılı olunamadı ve Plevne'deki Osmanlı kuvvetleri esir düştüler. 93 Harbi'nde Rus kuvvetleri 9 ayda İstanbul önlerine gelmişlerdi. Gazi Osman Paşa ise Plevne önünde Rusları 5 ay tutmuştu.
🔸🔹 Osmanlı İmparatorluğu askeri teçhizat ve eğitimli asker açısından savaşa hazır değildi. Askeri malzeme bakımından önemli ölçüde dışa bağımlıydı. Harp için gerekli malzeme ve mühimmatın eksikliği ile Osmanlı donanmasının hiçbir varlık gösteremeyişi bu büyük mağlubiyetin önemli sebeplerindendir.
🔸🔹 Osmanlı donanmasındaki gemilerin iyi durumda olmasına karşılık, yeterli eğitime sahip üst düzey subayların bulunmaması sebebiyle donanmadan bilhassa en gerekli yer olan Tuna'da Ruslara karşı faydalanılamadı. Bu savaşta geniş bir alanda mücadele etmek zorunda kalındı. Kuvvetler arası irtibatsızlık da yenilgiyi kolaylaştıran sebeplerdendir.
