Anadolu ve Osmanlı'da kıyafet kültürü
Eski dönemlerden itibaren, pek çok şekilde değişen kıyafet kültürü, toplum içinde güzel bir görünüme sahip olmak açısından son derece önemlidir. Her milletin kültürünü, örf ve adetini yansıtan önemli kriterlerden biridir. Peygamber Efendimiz (SAV) pek çok hadis-i şerifinde giyim kuşam ile ilgili ümmete tavsiyelerde bulunmuş, "Yiyiniz, içiniz, sadaka veriniz ve giyininiz. Ancak kibirlenmeyin ve israf etmeyin. Şüphesiz Allah (CC) nimetinin eserini (görüntüsünü) kulunun üzerinde görmek ister." buyurmuştur. Peki, Anadolu ve Osmanlı'da kıyafet kültürü nasıldı hiç merak ettiniz mi? İşte eski dönem kıyafet kültürüne dair kavramlar...
SELİMİYE
◾ Dokumacılık en eski sanat dallarından biri olarak İlkçağ'dan itibaren önemli ticaret ürünleri arasında yer almıştır. Kumaşlar ülkelerin kudret ve zenginliğini gösteren simge olarak da kabul edilmiş; yabancı ülkelere gönderilen hediyelerin başında gelmişlerdir. Kumaşları süsleyen motif, desen ve incelikler kültürlere göre farklılık göstermiş; dokundukları, kullanıldıkları yere ve şahıs isimlerine göre adlar almışlardır. Selimiye de en yaygın bilinen ipekli kumaşlar türündendir.
Selimiye, ipekli bir kumaştır. Yolları ayıran küçük kutulu ince şeritler, bu kumaşın ayırt edici özelliğidir. Son zamanlara kadar kadın-erkek entarilerinde, çocuk kaftanlarında ve kalın olduğu için döşemeliklerde kullanılmıştır.
ABA
◾ Müslüman kavimlerin çoğu tarafından giyilen önü açık bir üstlük ve bu üstlüğün yapıldığı kaba ve kalın bir kumaştır.
◾ Kış mevsimi için düşünülmüş bir giyim eşyasıydı. Aba kelimesi halk edebiyatında aşık olmak anlamında abayı yakmak veya aşık olan anlamında abası yanık olarak da kullanılır. Abaya adını veren kişinin 17'nci yüzyılda yaşayan ünlü Abaza Mehmet Paşa olduğu belirtilir. Çeşitli İslâm ülkelerinde giyilen abalar birbirinden farklıdır. Suriye ve Arabistan'da giyilen abâ yelek şeklinde olup dizlere kadar, Mısır'da giyilen abâ ise topuklara kadar iner; fakat yelek şeklinde değil, cübbe biçimindedir.
İlk müslüman olan sahâbîlerden Huzeyfe, peygamberin, üzerinde namaz kıldığı bir abâyı kendisine hediye ettiğini söyler. (Müslim, "Cihâd", 99)
ATLAS
◾ Sert ve parlak bir ipekli kumaş türüdür. Özellikle kırmızı, yeşil, sarı, mavi gibi düz renkler üzerine dokunurdu. Desenli atlasa pek rastlanmaz. Osmanlı döneminde de sünnet entarisi olarak çok yaygındı, ayrıca gelinlik olarak da kullanılırdı.
Atlas özellikle Osmanlı sarayında kışın çok giyildiği için saray dilinde bu mevsime "atlas mevsimi" denilmiştir.
BAŞMAK
◾ Çok uzun yıllar hal, askeri kadın, erkek ve çocukların giydiği bir tür ayakkabı. Anadolu'da bazı bölgelerde Başmakçılar Çarşısı'na rastlanır. Bunun bir kısmı yemeni biçiminde olurdu.
Yemeni, arkası ve derisi yumuşak, abdest almakta kolaylık sağlayan, gerektiğinde topuğuna basılarak giyilen, tabanı ince ayakkabıdır. Bunun da muhtelif çeşitleri vardı. Örneğin, Galata Yemenisi, ayakkabı ile sandalet arası bir ayakkabıydı.
Osmanlı sultanları ile ilgili fotoğrafa dair 18 ilginç bilgi
