Anadolu'nun son büyük metafizikçisi: Sadreddin Konevi
13. yüzyılın en mühim alimlerinden biri olarak kabul edilen Sadreddin Konevi'nin hayatı Allah yolunda ilim, irfan içinde geçer. Ömrü boyunca hem öğrenme hem de öğretme safhasında büyük bir çaba içerisinde olan Konevi özellikle İbn Arabi eserlerine yaptığı şerhlerle geniş bir literatürün temellerini atmıştır. Sizler için Muhyiddin İbn Arabi düşüncesinin temel taşı olan Sadreddin Konevi'nin hayatını, eserlerini ve düşüncelerini araştırdık.
◾ Konya'nın en büyük alimlerinden birisi olarak kabul edilen Konevi, hocası İbn Arabi'nin eserlerini şerh ederek İbn Arabi fikriyatının yayılmasına önemli katkılar yapmıştır.
◾ Hayatının son otuz yılını Konya'da geçiren Sadreddin Konevi, Mevlana Celaleddin Rumi, Ahi Evran ve Kadı Sirâceddin el-Urmevi ile yakın dostluklar kurar. Konevi 1274 tarihinde Konya'da vefat eder.
Sadreddin Konevi'nin hocaları
◾ Sadreddin Konevi ilmi seyahatler, siyasi olaylar ve yaşadığı hac yolculuğu sebebiyle farklı topraklara seyahat etmiştir. Bu yolculuklarından İbn Arabi, Dımeşki, Kirmani ve Vasıti gibi döneminin öncü alimlerinden ilim tahsil etmiştir.
◾ Muhyiddin İbn Arabi
↪ Sadreddin Konevi'nin üzerinde en çok etki bırakan kimse şüphesiz ki İbn Arabi'dir. Konevi'nin babası Mecmüddin İshak ile dost olan İbn Arabi, Sadreddin Konevi'yi her açıdan eğitmiştir.
◾ Muhyiddin Dımeşki
↪ "Şam Kadısı" ve "Kadılar Kadısı" gibi sıfatlarla tanınan Dımeşki, Konevi'nin Arap Dili ve Belagatı hocasıdır.
◾ Cemalüddin Vasıti
↪ Hac yolculuğu esnasında Sadreddin Konevi'ye hadis hocalığı yapmıştır.
◾ Evhadüddin Kirmani
↪ Bağdat Hakkakiye Medresesi'nin müderrisidir. Fütüvvet teşkilatı yaymak için Anadolu'ya gelen Kirmani, Malatya ve Kayseri'de yaşar. Konevi'nin babası Mecmüddin İshak ile yakın dost o0lan Kirmani bu süreçte Konevi'nin eğitimi ile yakından ilgilenir.
Sadreddin Konevi'nin etkileri
◾ İslam düşünce vadisinde önemli bir düşünür olarak tebarüz eden Sadreddin Konevi, kendisinden sonra gelişen akımları etkilemeyi başarmıştır.
◾ Muhyiddin İbn Arabi sonrasının tasavvuf anlayışının bir şerh dönemi olması Sadreddin Konevi tarafından daha evvelden öngörülmüştür.
◾ Meselenin nazari boyutunda hiçbir mutasavvıf Sadreddin Konevi kadar etkili olamamıştır. Konevi'nin yorumları sayesinde İbn Arabi metinleri daha anlaşılır şekle gelmiştir.
◾ Konevi kendisinden sonra gelen nesilleri özellikle yazım noktasında etkiler. Molla Fenari, İsmail Hakkı Bursevi, el-Kaşani, Abdullah Bosnevi gibi ünlü alimler Konevi'nin yazım, üslup ve yaklaşım tarzını benimsemişlerdir.
◾ Miftâhu'l-gayb
↪ Sadreddin Konevi'nin en bilinen eseri olan "Miftâhu'l-gayb", yeni dönem tasavvuf anlayışını şekillendiren bir metindir. Ekrem Demirli tarafından Tasavvuf Metafiziği adıyla tercüme edilmiştir.
◾ İʿcâzü'l-beyân fî teʾvîli ümmi'l-Kurʾân
↪ Bir tefsir metni olan "icazül Beyan"da Fatiha Suresi geniş şekilde tefsir edilir. Konevi eserleri içinde bir ölçüt olarak ifade edilen eser, müellifin bilgi teorisine dair önemli bilgiler barındırır.
◾ Şerhu esmâʾillâhi'l-hüsnâ
↪ Esmaül Hüsna'ya odaklanan eser, Allah'ın âlemle ilişkisinden söz etmek O'nun isimlerinden söz etmek gerek anlayışının yansımasıdır.
