Arama
Anadolu'yu İslam yurdu yapan 7 beylik
Büyük Selçuklu Sultanı Alp Arslan, 26 Ağustos 1071 Malazgirt Savaşı'nın zaferle sonuçlanmasının ardından bazı Türk beyleri ve kumandanlarından Anadolu'ya akınlar yapmasını emretti. Bu emir neticesinde birkaç yıl içinde Anadolu'nun büyük bir kısmı fethedildi. Anadolu Selçukluları devrinde ve onların yıkılmasından sonra birçok beylik kuruldu. Kurulan bu beylikler Türk-İslâm medeniyetini Anadolu'da yaymaya hizmet etti. İşte Anadolu'yu İslam yurdu haline getiren 7 beylik...
🔸 Anadolu Selçukluları her ne kadar beylik olmaktan ziyade devlet hüviyeti taşısa da Anadolu'nun Türk yurdu haline gelmesinde ve İslamlaşmasında büyük bir rol oynadı.
🔸 Selçuklular'dan Arslan Yabgu'nun torunu Kutalmış oğlu Süleyman Şah, Malazgirt Zaferi'nden sonra üç dört yıl içinde zorlu bir mücadelenin ardından İznik'i başşehir yaparak Anadolu Selçuklu Devleti'ni kurdu.
🔸 Anadolu Selçuklu Devleti'nin kurulması ve genişlemesi, Anadolu'da kendi düzenini kurması, Anadolu toplumlarını, bir bütün olarak büyük ölçüde değiştirmiş ve dönüştürmüştü.
🔸 Türklerin Anadolu'ya büyük kitleler halinde, bu kez yurt edinmek için gelmeye başladıkları 1075'ten önce, Anadolu'da hem toplumsal yapı, hem nüfus yoğunluğu, hem de ekonomik ilişkiler ağır bir gerilemenin sonuç tablosunu göstermekteydi. Anadolu Selçuklu'nun kuruluş döneminde bu durum daha da sarsılmıştı.
🔸 Hele I. Haçlı Seferi'nin yol açtığı çalkantılarla bütün bu yönlerden durum kötüleşmişti. Ancak siyasi ve toplumsal çalkantılar, Konya Sultanlığı halindeki Anadolu Selçuklu Devleti'nin Anadolu'da görece bir siyasi birlik sağlaması, merkezi bir devlet cihazı oluşturmasıyla gelişme yönüne girmişti.
🔸 Anadolu Selçuklu'nun sarsıntılı kuruluş dönemi ve öncesinde, bazıları bütün bütün terk edilmiş ya da nüfusları büyük ölçüde azalmış kentlerin, devletin gelişme döneminde yeniden canlandığı, yeni yeni kentlerin kurulduğu anlaşılmaktaydı.
🔸 Arap coğrafyacı İbn Said, Anadolu'da gelişkin 24 şehrin bulunduğunu belirtmekteydi. Ticaret yollarıyla birbirine bağlı olan bu kentlerden bazılarında nüfus 100 binin üzerindeydi.
🔸 İlhanlı Devleti'nin yıkılması ve Anadolu üzerindeki Moğol baskısının kalmasıyla ortaya çıkan Anadolu Beylikleri Dönemi'nde Anadolu Selçuklu'nun iç politika prensiplerinin esasen sürdürülmesi sayesinde sosyoekonomik ve kültürel gelişme sürdürülmüştü.
🔸 Arap gezgin İbn Batuta, 14. yüzyılın ilk yarısında Anadolu için "refah ve şefkat ülkesi" diye yazmaktadır. Anadolu Selçuklu Devleti yönetiminden sonra Anadolu'daki yapı köklü bir değişime uğramıştı.
🔸 Anadolu Selçuklu döneminde Bizans ordusu ile yapılan Miryokefalon Savaşı çok önemliydi. Bu savaş neticesinde 17 Eylül 1176'da Bizans ordusu Miryokefalon denilen yerde ağır bir yenilgiye uğradı.
🔸 Anadolu'nun Türkleşmesi açısından bir dönüm noktası teşkil eden Miryokefalon Zaferi'nin en önemli sonucu, Bizans'ın askerî gücünü ve Anadolu'yu geri alma ümitlerini yitirmiş olmasıydı. Böylece Anadolu'nun Türkleşmesi artık kesin olarak başladı.
🔸 243 yıl hüküm süren Anadolu Selçukluları, kadim kavim ve kültürlerin yurdu olan bu coğrafyayı Türk vatanı hâline getirmişler ve burada kurulacak yeni bir cihan devletinin temellerini atmışlardı.
🔸 Sivas merkez olmak üzere Malatya, Kayseri, Tokat, Amasya ve civarında hüküm süren Danişmendiler, 1071-1178 kurulmuş bir Anadolu beyliğiydi.
🔸 Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'da kurulan beyliklerin ilklerinden ve en büyüklerinden biri olan Dânişmendliler, Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslâmlaşması için büyük hizmetler yapmışlardı.
🔸 Anadolu Selçuklu Devleti'ne katılan ilk Türk beyliği olan Danişmendliler, Azerbaycan'da yaşamış bir Türkmen ailesine mensup olan ve Sultan Alparslan'ın hizmetine girerek onun en gözde emîrleri arasında yer alan Dânişmend Gazi tarafından kuruldu. Malazgirt Savaşı'na da katılan Danişmend Gazi, zaferin kazanılmasında da önemli rol oynadı.
🔸 Anadolu'da kurulan beyliklerin en büyüklerinden biri olan Dânişmendliler, Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslimlaşması açısından önemli hizmetler ifa etmişler ve zaman zaman Anadolu'nun en kuvvetli devleti olan Selçukluları tahakküm altına almışlardı.
🔸 Bizans ve Haçlılar'la savaşan Dânişmend Gazi, Gümüştegin Gazi, Emîr Gazi ve Melik Muhammed'in adları asırlarca halk arasında saygıyla anılmış ve destanlara konu olmuştu.
🔸 Danişmendliler zamanında dindar ve hayır sever bir hükümdar olan Melik Muhammed, Rumlar, Haçlılar ve Ermeniler'le cihad etmiş, başta Abdülmecîd b. İsmâil el-Herevî olmak üzere çok sayıda din âlimini çeşitli ülkelerden davet ederek Anadolu'da İslâmiyet'in yayılması için çalışmıştı. Bunun yanında Kayseri Ulucamii'ni de o yaptırmıştı.
🔸 Bugün Anadolu'da Danişmend, Danışman, Tanışman ve Yağıbasan gibi köy adları vardır. Ayrıca 17. yüzyılın başlarında Karaman eyaletinde Danişmendli adlı bir kaza bulunuyordu. Tüm bunlar Danişmendlilerden kalan önemli izlerdi.