Avrupa'yı ziyaret eden ilk padişah: Sultan Abdülaziz
192 yıl önce bugün doğan Osmanlı Sultanı Abdülaziz Han, ordusu olmadan ziyaret amacıyla yurt dışına giden ilk padişahtır. Bu özelliğiyle de tarihi bir öneme sahiptir. Peki, gittiği ülkelerde büyük bir coşkunluk ve itibarla karşılanan Abdülaziz Han'ın Avrupa ziyaretinin perde arkasındaki gerçekler nelerdir?
➡ Osmanlı sultanlarının sefer harici yurt dışına çıkmadıkları bilinen bir gerçekti. Fakat Osmanlı'nın son dönemlerinde bu geleneği kıran bir padişah çıkacaktı; Sultan Abdülaziz…
📌Sultan Abdülaziz'in bu seyahati her şeyden evvel ilk olması bakımından tarihi bir öneme sahiptir. Abdülaziz, seyahat maksadıyla Avrupa'ya giden ilk padişahtı.
📌Sultan, saltanat dönemi boyunca yenileşme anlamında çok yol kat etmiş ve ülkesini kalkındırmak amacıyla sosyal, siyasi, ekonomi ve sanat anlamında önemli hizmetlerde bulunmuştu.
📌Abdülaziz'in Avrupa seyahatine çıkmasının ilk sebebi Fransa'da düzenlenen sergiye katılmaktı. Fransa İmparatoru III. Napoleon, Milletlerarası Paris Sergisi'nde devrin Osmanlı padişahı Abdülaziz'i de görme arzusuyla davet göndermişti. Aynı zamanda yetenekli bir ressam olan Abdülaziz, bu davetten çok hoşnut olmuştu.
➡Osmanlı tarihinde bir "ilk" olan bu durum basında da büyük bir yankı buldu. Beyoğlu'nda Fransızca yayımlanan La Turquie gazetesinde bu olay; "İmparatorluğun mukadderatını değiştirecek bir hadise..." olarak aksettiriliyordu.
📌Fransa Kralı'nın daveti ilk etapta yalnızca sanatsal bir amaca benziyor olsa da bu ziyaretin altında yatan karşılıklı menfaatlere dayalı sebepler vardı.
📌Osmanlı Balkanlar'da isyan hareketleriyle mücadele ederken Avrupa'da dengeler değişmiş; Fransa, Cezayir, İngiltere, Hindistan Müslümanlarıyla mücadele ediyordu. Tarafların yaşanılan iç karışıklık sebebiyle anlaşma yoluna gitmeleri gerekiyordu.
➡ Bir Osmanlı hükümdarının bu ülkeleri ziyaret etmesi diplomasi anlamında da büyük etkiler doğuracaktı. Fransa Kralı Sultan'ın Avrupa seyahatinin iç karışıklıkları giderip, barışı kuvvetlendirebileceğini düşünüyordu. Fransa Kralı, Sultan Abdülaziz'in "halife" kimliğinin Müslümanlar üzerinde göstereceği nüfuzdan faydalanmak niyetindeydi.
📌Bütün bunların yanında dönemin Avrupası sanayi, teknoloji ve sanat anlamında ciddi gelişmeler kaydederken Sultan bunlara kayıtsız kalmak istememiş ve bu ilerlemelere bizzat yerinde şahit olmak istemişti. İşte Abdülaziz bu düşüncelerle hem sergiyi gezmek hem Batı medeniyetini yakından tanımak hem de bahsi geçen meseleleri halletmek için 47 gün sürecek Avrupa seyahatine çıkmaya karar verdi.
📌Seyahati Osmanlı ulema kanadında pek hoş karşılanmadı. Osmanlı sultanları devleti "başsız" bırakmamak adına hacca dahi gidemezken Sultan'ın Avrupa seyahatine çıkması büyük yankı uyandırmıştı.
➡ Bu seyahat fikri ulema arasında tepki ile karşılandı. Sultan Avrupa topraklarını ifade eden "Darü'l-harbe" gidiyordu. Ulemaya göre buraya gidiş, yalnızca bir harp ve kuşatma için olmalıydı.
📌Uzun süre tartışılan meseleye sonunda çözüm bulunmuştu. Bu çözüm önerisi Osmanlı sultanlarının dini ve milli meselelerdeki hassasiyetini gözler önüne seriyordu.
➡ Abdülaziz'in ayakkabılarının altına "Darü'l-İslam"ın toprağıyla doldurulacak bir bölme yapılmış ve böylece Sultan'ın Avrupa topraklarına ayak basması önlenmişti.
