Arama
Bilinmeyen tarihimiz: cehennem adası Nargin
I. Dünya Savaşı esnasında, adada tutulan esirlerin bulunduğu şartlardan dolayı, Azerbaycanlı Türkler tarafından " Arsa-i Kerbela", "Makber" gibi çeşitli isimlerle anılan ve yılanlarıyla ünlü olduğu için de "Yılan Adası" da denilen Nargin, Hazar Denizi'nde, Bakû'ye deniz yoluyla 45 dakikalık mesafede bulunan 3,5 kilometre kare büyüklüğe sahip olan bir ada. Ruslar, Sarıkamış harekâtından sonra bu adayı savaş esirlerinin tutulduğu bir kamp haline getirmişlerdi.
Bu adada, Türk esirlerin bölümü susuzluk, açlık ve yılan zehirlemesinden hayatını kaybetmiş, bir kısmı da Rus askerlerince kurşuna dizilmişti.
Nargin, Sovyetler döneminde de askeri amaçlarla kullanılmış ve buraya hava savunma birlikleri yerleştirilmişti. Sovyetlerin dağılmasıyla ada boşaltılmıştı. Artık Azerbaycan Savunma Bakanlığı kontrolündeki adada sadece tarihi deniz feneri işlevini sürdürüyor ve sivillerin adaya gelmesine izin verilmiyor.
Bu adaya ayak basar basmaz insanı karşılayan kaderdaşlık, tarihdaşlık ve "gardaşlık" duygusu var. Nargin Adası, komşu ülke Azerbaycan'da dünden bugüne uzanan güçlü bir hafıza adeta.
Bu ada, Türkiye tarhininin en hazin hikayelerinden birinin yaşandığı yer; Sarıkamış'ta esir düşen askerlerin işkence yeri, on binden fazla Türk'ün korkunç şartlarda can verdiği yer.
Ortak tarihi mirasın kesiştiği yıl bu yıl; hem Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kuruluşunun 100'üncü yılı, hem de Kafkas İslam orduları Komutanı Nuri Paşa komutasındaki Türk birliklerinin Azerbaycan'a yarıdma gelişinin 100'üncü senesi.
Kafkas İslam Ordusu şehitlerinin mezarlarının yapılmasını bile engelleyen FETÖ terör örgütünün gayesi, Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin kök salmasını engellemekti. Ancak FETÖ'nün temizlenmesinden sonra iki kültür arasındaki ilişkiler yeniden güçlendi ve aziz hatıralara yeniden sımsıkı bir bağ oluştu.
Kafkas Cephesi çatışmaları ile devam edip, 15 Aralık 1917 tarihinde fiilen son bulan Türk-Rus Savaşlarında binlerce Türk askeri Ruslara esir düştü.
Türk esirlerin sayısı tam olarak tespit edilmemekle birlikte, Türk esirlerinin miktarını tayin etmek üzere İskandinavya'ya gönderilen Yusuf Akçura, Kuzey Kafkasya'da 20- 30 bin ve Rusya'nın diğer yerlerinde de 30 bin olmak üzere toplam 60 bin Türk esir olduğunu tespit etmişti. Ayrıca, askeri esirlerin dışında birçok Türk vatandaşı da Rusya'da, esir bulunmaktaydı.
Yine Rusya'da bulunan Türk esirlerden bir bölümünü de; Kars, Ardahan, Batum ve daha sonra Erzurum, Erzincan ve Van gibi Anadolu'da Rusların işgal ettikleri yerlerden götürdükleri çok sayıdaki sivil esirler oluşturmaktaydı.
Bunlar genellikle Ruslarca şüpheli telakki edilen ve daha çok da Ermenilerin kışkırtma ve iftiraları sonucu Rus askerleri tarafından yakalanan, içlerinde oldukça yaşlı kişiler, çok küçük çocuklar ve kadınların da bulunduğu esirlerdi.