Cacabey Medresesi hakkında 15 bilgi

Anadolu Selçuklu döneminden kalma, 800 yıllık Kırşehir Cacabey Medresesi, dini ilimler yanında müspet bilimlerin de öğretildiği bir fakülte olarak kullanıldı; gökyüzünün, güneşin, ayın ve yıldızların hareketlerini inceleyen bir gözlemevi olarak yıllar boyu ayakta kaldı. Medreseden ayrı yapılmış olan minare, erken dönem örneklerinden birisi. Minarede uygulanan üç farklı tuğla örgü sistemi Anadolu'daki tek örnek. Günümüzde cami olarak hizmet veren medresenin kubbesi açık ve altında su kuyusu vardır. Döneminde "astronomi yüksekokulu" olarak hizmet veren medrese, dünyada gayesine uygun gözlemevi olarak yapılan ilk yapıttır.

Taç kapının en üstünde yer alan tek satırlık kitabede, besmele ve Nahl sûresinin 90. ayetinin baş kısmı vardır. Binanın ortasında toprak altında kalmış bir havuz mevcuttur. Kuyu şeklindeki bu havuza akseden yıldızlar yüksekokulda incelenirdi. Böylece yurdun çeşitli yerlerinden gelen öğrenciler burada astronomi araştırmaları yaparlardı. Kırşehir kent merkezinde bulunan Cacabey Medresesi, Doğu-batı yönünde uzanan, kareye yakın dikdörtgen bir oturum alanı üzerinde inşa edilmiş kapalı avlulu bir medresedir.

Kırşehir kent merkezinde bulunan medrese Selçuklu döneminde Kılıçaslan oğlu Keyhüsrev zamanında Kırşehir emiri Nurettin Cibril Bin Cacabey tarafından 1271-1272 yıllarında bir gözlem evi medrese olarak yaptırılmıştır. Eser sonradan camiye çevrilmiştir. Birkaç kez onarılmış olup minaresindeki mavi çiniler nedeniyle halk arasında "cıncıklı" camii adı ile anılmaktadır.

Medrese kesme taştan yapılmış olup kare planlıdır. İki eyvanlı kapalı avlulu medreseler gurubuna girmektedir. Döneminde astronomi yüksekokulu olarak hizmet vermiştir. Mukarnas kavasları iki renkli taş işçiliğinin uygulandığı taç kapısı bulunmaktadır. Kuzeyindeki giriş kapısı işlemelidir, yapıdan ayrı olan tuğladan yapılmış çinili ve tek şerefeli minaresi ilk önce gözlem yeri olarak kullanıldığını göstermektedir. Ana eyvanda yer alan karşılıklı iki sütun koni ve küre biçimlerinin üst üste bindirilmesiyle oluşturulmuştur. Bu sütun düzenlemesinin Anadolu Türk sanatında başka bir örneği bulunmamaktadır. Cacabey camiinin sol bitişiğinde Cacabey'e ait bir türbe bulunmaktadır.

Nureddin Cebrail (Cibrîl) b. Caca tarafından yaptırılan ve ilk etapta gözlem evi olarak kullanılan yapı, zamanla medrese formatına dönüştürüldü. Selçuklular döneminde dini ilimler yanında müspet bilimlerin de öğretildiği bir fakülte olarak kullanıldı; gökyüzünün, güneşin, ayın, yıldızların hareketlerini inceleyen bir gözlemevi olarak yıllar boyu ayakta kaldı. Cümle kapısı üstündeki Selçuklu sülüsü ile iki satır halinde yazılmış kitabesine göre Kılıçarslan'ın oğlu III. Keyhusrev zamanında 671 yılında Nureddin Cebrail (Cibrîl) b. Caca tarafından yaptırılan Caca Bey Medresesi, 19. yüzyıl içinde bakımsızlıktan harap hale geldi.