Darülmuallimat: Osmanlı’nın ilk kız öğretmen okulu
Osmanlı Devleti, 19'uncu yüzyılda birçok alanda yenileşmeye gitti; modernleşme konusunda yeni adımlar attı. İlme daima önem veren bir medeniyetin mirasçıları olarak, birçok eğitim kurumunun temeli bu dönemde oluşturuldu. En büyük yeniliklerden biri de kız çocuklarının eğitimi için kız mekteplerinin açılması ve hemen ardından bir ihtiyaç haline gelen "Darülmuallimat" adlı kız öğretmen okullarıydı. Ecdadımızın öğretmenlere ve kız çocuklarının eğitimine verdiği önemin bir tezahürü olarak Darülmuallimat'ın tarihini derledik.
1915-1916 ders yılında, Dârülmuallimât-ı Âliye'de 499'u yatılı, 238'i gündüzlü olmak üzere 737 öğrenci bulunuyordu. Aynı yıl, İnâs Dârülfünunu'ndaki öğrenci sayısı ise, sadece dokuzdu.
1916'da öğretime başlayan ihzârî kısmı ilk mezunlarını 1919'da vermiş, fakat aynı yıl kapatılmıştı. Beş yılda 370 anaokulu öğretmeni yetiştiren ana muallim mektebi de, bu tarihte kaldırıldı.
İşgal yıllarında faaliyetlerini güçlükle sürdüren İstanbul Dârülmuallimâtı, 5 Kasım 1922 tarihli bir tebliğle Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Maarif Vekâleti'ne bağlandı.
Ocak 1923'te okulun kadrosu yeniden düzenlendi ve 1923-1924 ders yılında, kapatılan ihzârî kısmına denk bir orta dârülmuallimât açıldı. Tabîiyyât, riyâziyyât, edebiyat ve tarih-coğrafya şubelerine ayrılan bu okulun öğretim süresi üç yıldı. 1924-1925 ders yılında orta dârülmuallimât da kapatılmış ve okul İstanbul Kız Muallim Mektebi adını almıştı.
İstanbul dışındaki dârülmuallimâtlar, II. Meşrutiyet döneminde bazı vilâyetlerdeki kız rüşdiyelerine birkaç sınıf ilâve edilmek suretiyle açıldı. Bu okullarda da 1331 (1915) tarihli Dârülmuallimîn ve Dârülmuallimât Nizamnâmesi ile 1332 (1916) tarihli Dârülmuallimîn ve Dârülmuallimât-ı İbtidâiyye Tâlimatnâmesi hükümleri uygulanıyordu.
Taşrada açılan dârülmuallimâtların bir kısmı Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra imparatorluk sınırları dışında kalmış, bir kısmı da Kurtuluş Savaşı günlerinde kapanmıştır.
Bu sebeple Cumhuriyet döneminin ilk öğretim yılında (1923-1924) Türkiye'de İstanbul Dârülmuallimâtı hariç sadece altı dârülmuallimât bulunuyordu. Bunlar da İstanbul'daki gibi 1924-1925 ders yılından itibaren, kız muallim mektebi adını almıştır.
