Arama
Devlet-i Aliyye-i Osmaniye’nin üstün başarı alameti "Nişanlar"
Devlet adına gösterilen üstün başarı ve yararlılıklardan ötürü hak eden kişileri onurlandırmak amacıyla verilen nişanların klasik dönemde pek yeri yoktu. Padişahlar bunun yerine derece derece hıl'at (hırka), çeleng ve kılıç verirlerdi ki bunlardan son ikisi ekseriya murassâ (mücevherli) olurdu. İkinci Mahmud, Tasvîr-i Hümâyûn nişanını ihdas etti, sonra kaldırıldı. Osmanlı'da ilk örneklerine III. Selim döneminde rastlanan nişanlar varlığını 120 sene sürdürdü.
Osmanlı İmparatorluğu'nda kullanılan ilk nişanlarda diğer İslâm ülkelerinin nişanlarında olduğu gibi çelenk, yıldız ve şemse (güneş ışını) motifleri resmedilmiştir. Bu nişanlardan sonra Sultan III. Selim ve Sultan II. Mahmud devrinde madalya ve nişanlar meslek sınıfına göre çeşitli amblemlerle (kılıç, çıpa, ay-yıldız) deneme ve uygulama şeklinde literatürdeki yerlerini almışlardır. Batı ülkelerinde daha ziyade haç sembolü kullanılmış, ayrıca güç ve kudret sembolü kabul edilen aslan, kartal gibi hayvan figürleri de nişanlarda yer almıştır. Altın ve gümüşten yapılan nişan ve şemseler mine ve taşlarla bezenip çeşitli form ve motiflerde dönem dönem yazı, imza ve padişahın amblemlerini çevreleyen kısımda "Hamiyyet", "Sadâkat", "Gayret", "Şecaat", "Adâlet", "Hürriyet" veya "İnsâniyet", "Muavenet" sözleriyle birlikte nişanın tarihi yazılıdır. Şemsenin şualarında taş bezemesi varsa murassa, yoksa rütbeli nişanlar sınıfına dahil edilir.
Berat isminde özel bir belge ile verilen nişanlarda padişahın tuğrası, nişan sahibinin adı, görevi, rütbesi, nişanın derecesi ve nişanın verilme sebebi yazılmıştır. Ayrıca özel bir nizamnameye uygun olarak çıkarılan nişanların madalyaları ile birlikte nişanın nasıl ve kıyafetin neresine asılacağı açıklanmıştır. Murassa olan nişanlar padişah tarafından bizzat törenle takılırdı. Eğer nişanı hak eden kişi taşrada ise nişan ve beratı yüksek devlet memurlarından bir zat ile taşraya gönderilip, kasabanın en büyük mülkiye amiri tarafından resmi törenle takılırdı.
Tanzimat'tan sonra Osmanlı nişanlarının dereceleri –yukarıdan aşağıya- şu şekilde takarrür etti:
31.8.1893'te ihdas edildi. O tarihten sonra yaklaşık 50 kadar şahsa verilmiştir. Buluğ yaşına gelen her şehzade ve sultana verilirdi. Birkaç yabancı hükümdar ile bir iki görevliye (Hıdiv Abbâs Hilmi Paşa, Sadrazam Tevfik Paşa) de verilmiştir. Birçok ay yıldızlı bir kılade ile boyna asılan kırmızı zeminli mücevherli madalyondur.
Ertuğrul Nişanı
1908'de en yüksek nişan olarak ihdas edildi, fakat Meşrutiyet ilan edilince bu nişandan vazgeçildi.
