Arama
Dünyanın bilinen ilk portreleri Fayyum
Fayyum Portreleri, Roma devrinde Mısır'da mumyaların üzerlerine yerleştirilen ahşap plakalara yapılmış gerçekçi portrelerdir. Çarpıcı bakışlarıyla izleyiciye direkt olarak bakan bu çehreler, dünyanın bilinen ilk portreleridir. Bu eserler, ayrıca eşsiz özellikleriyle bilinen ilk tipik ikon resimlerdir. İşte yüzlercesinin günümüze ulaştığı mumya portreleri hakkında detaylar...
Fayyum, Kahire'nin yaklaşık yüz kilometre güneyinde, Mısır'ın batısında yer almaktadır. Eski Mısırlılar bu bölgeyi Mer-Our (Büyük Göl) olarak adlandırmışlardır. Fayyum, firavunların yönetimde olduğu M.Ö. 3000-300 tarihleri arasında nüfusu oldukça az olmasına rağmen, Mısır'da en erken gıda üretim denemelerinin yapıldığı yerleşim alanlarından biridir. Fayyum Portreleri, Mısır'ın Fayyum bölgesindeki yeraltı mezarlıklarından çıkarıldıkları için bu adla nitelendirilmişlerdir. Portreler Mısır'ın birçok bölgesindeki mumya mezarlarından çıkarılmasına rağmen, büyük çoğunluğu Fayyum bölgesinde bulunduğundan bu isimle adlandırılmışlardır.
Hanedanlık boyunca önemli bir rol oynayan Fayyum'un kaderi, Mısır yönetiminin değişmesiyle çok kültürlü bir yapıya dönüşerek değişmiştir. Mısır'ı işgal eden Büyük İskender'in paralı askerleri evlerine dönmek yerine, başta Fayyum bölgesi olmak üzere Mısır'daki birçok bölgeye yerleşmeyi tercih etmişlerdir. Bu yüzden Fayyum'a en erken yerleşen Grekler, savaş sonrası kalan yaralı ve üst düzey askerlerdir. Kendilerine bu bölgelerden toprak verilen askerler, bir süre sonra kendi bölgelerindeki yerel yönetim birimlerinde görev alarak, bu bölgelerin yöneticileri olmuşlardır.
Greklerin kültür, sanat ve eğitim düzeyi oldukça ileri seviyede olduğu için diğer sosyal alanlarda da kendilerini kabul ettirmişlerdir. Giderek Mısır'ın birçok bölgesinde Grek kültürü yayılmaya başlamış, hatta resmi dilleri Grekçe olarak kabul edilmiştir. Fayyum'a yerleşen Grekler, yüzlerce yapı inşa ederek bu bölgenin mimarisine de önemli katkılar sağlamışlardır. Bu yapılar arasında kompleks tapınaklar, piramitler, saraylar ve av köşkleri bulunmaktadır.
Bu portrelerin genellikle milattan sonra 1. yüzyıldan 3. yüzyıl ortasına kadar süren devrede yapılmış oldukları kabul görür. Portreler Antik Mısır'da köklü bir geçmişi olan mumya tabutu resim sanatını miras almış ve dolayısıyla başta Kıpti ikonografisi olmak üzere post-klasik ve erken Orta Çağ dönemlerindeki Doğu Akdeniz sanatını etkilemiştir.
Yaklaşık 900 portre günümüze kadar kalabilmiştir. Bunun temel nedeni Mısır'ın sıcak ve kurak bir iklime sahip olmasıdır.
Grek soyundan gelenlerin Romalıların Mısır'a egemen olduğu üç yüzyıllık süre boyunca yaşam biçimlerini ve kültürel miraslarını korudukları bilinmektedir. Fakat Greklerin dini inanışları aynı sürekliliği göstermemiş, bunun yerine Mısır'ın inanç sistemini benimsemişlerdir. Mısırlılar, öldükten sonra ruhun yaşadığına ve o ruhun kendi vücudunu aradığına inandıklarından, mumya yapımına önem vermişlerdir.