Arama
Düyun-ı Umumiye nedir?
Osmanlı Devleti, 19. yüzyılda askeri ve siyasi anlamda gerilemesinin en şiddetli yansımasını ekonomide yaşadı. Abdülhamid Han büyük meseleler karşısında bunalan Osmanlı Devleti'ni, dahiyane bir siyaset, adalet ve fevkalade bir kudretle yönetti. Düyun-ı Umumiye idaresini kurarak iki yüz elli iki milyon tutan devlet borçlarını yüz altı milyona indirdi. İşte Düyun-ı Umumiye tarihi…
Fatih ilçesi, Cağaloğlu'nda bulunan Düyûn-ı Umumiye İdaresi Merkez Binası, Sultan II. Abdülhamid Han'ın iradesiyle 1897 yılında Alexandre Vallaury tarafından yapılmıştır. İlk olarak Sirkeci'de Celal Bey Hanı'ndaki bürolarda çalışmaya başlayan idare, bu büroların kısa sürede yetersiz duruma gelmesiyle, kendisi için yeni bir bina arayışına girmiştir. Yeni bina, Ahmed Paşa'nın Cağaloğlu'ndaki Çifte Konağı yıkıldıktan sonra yerine yapılmıştır.
1879'deki anlaşmayla oluşturulan Rüsum-u Sitte İdaresi'nin Osmanlı borcunun küçük tahvil sahiplerini tatmin etmemesi üzerine daha adil ve kapsamlı bir çözüm arayışı başlamıştı. Osmanlı Bankası Almanya'nın desteğini elde ederek bu konuda önemli bir adım atmış, 1880'de başlayan ve geniş bir alacaklılar tabanına oturan müzakereler sonucunda 28 Muharrem 1299'da (20 Aralık 1881) "Muharrem Kararnamesi" adıyla bilinen anlaşma imzalanmıştı.
Buna göre Osmanlı'nın borcu yarı yarıya indiriliyordu, fakat karşılığında da kurulacak Düyun-u Umumiye İdaresi'ne devlet gelirlerinin önemli bir kısmı teslim edilerek ödemeler teminat altına alınıyordu. "Devlet içinde devlet" gibi güçlü bir konuma gelen bu yeni kurumun sayesinde Osmanlı Bankası hazineye avanslarını önemli ölçüde azaltarak ticari bankacılık faaliyetlerini geliştirebilmişti. Osmanlı Devleti ise 1874'ten beri alamadığı dış borçlara 1886'dan itibaren tekrar başlayabilmiş, ihtiyacı olan istikraz operasyonlarını gerçekleştirebilmişti.
Osmanlı, sık sık ortaya çıkan para darlığına ve bütçe açıklarına rağmen dışarıdan borç para almaktan şiddetle kaçındı. Asırlarca kendine mahsus muntazam bir iktisadi sistem tatbik etti. Avrupa'da Sanayi Devrimi'nin yaşanmasıyla Osmanlı, ekonomik anlamda güçsüz düştü. 1838 yılında İngilizlerle imzaladığı Baltalimanı Antlaşması ile başlayan ekonomik gerileme 1854 yılında Kırım Savaşı ile zirve yaptı.
Maliye Nazırı Agop Paşa'nın ısrarıyla Osmanlı Bankası ve Düyun-ı Umumiye tarafından düzenlenen ve "Osmaniye 1890" adıyla bilinen %4 faizli istikrazın 22 liralık (20 sterlin, 500 frank, 400 mark) tahvili.
Osmanlı ilk dış borcunu bu savaşta aldı. Kırım Harbi'nin maliyeye getirdiği yük sebebiyle Reşid Paşa'nın sadrazamlığı sırasında 1854'te ilk defa bir hâricî istikraz (dış borçlanma) yapılarak devletin bazı gelirleri karşılık gösterilmek suretiyle İngiltere ve Fransa'dan borç alındı.