Arama
Geçmişten günümüze geleneksel Türk evleri
Kimine göre yuva kimine göre yaşam sığınağı olan ev, olumlu düşünceler çağrıştırır. İnsan ruhunu çözümlemede bir araç olan evler, aynı zamanda tarih boyunca taşıdığı anlamlarla da değişimin en canlı biçimde görüldüğü mimari yapılardır. Medeniyetimiz, asırlar boyunca ev kavramına büyük önem vermiş ve bunun neticesinde de "insanı yaşatma" ve maneviyatı her daim diri tutma düşüncesiyle evlerini inşa etmişlerdir. Geleneksel Türk ev mimari yapısı da bunun bir göstergesidir. Peki, geçmişten günümüze geleneksel Türk ev mimarisi hangi değişiklikleri göstermiştir?
📌Türklerde geleneksel ev formu Anadolu'da aslına kavuştu. Anadolu'da ortaya çıkan yapılarda bir tarafta Orta Asya'nın kültürel özellikleriyle harmanlanan mimari esintiler, diğer tarafta bölgenin karakteristik özelliklerine göre şekillenen bir ev formu oluşturuldu.
📌Orta Asya'dan gelen kültürel miras ve Anadolu'nun kültürel ortamının sentezi işte yüzyıllar boyunca değişerek dönüşen bir ev tipini ortaya çıkaracaktı.
📌Anadolu'yu yurt edinen atalarımız fethettikleri yerleri tahrip etmeden, oraya bir yaşam getirmeyi tercih etti. Orta Asya'daki kültürel mirasla beraber civardaki evler incelenmiş ve böylece kendi tarzları ortaya çıkmıştı.
📌 Göçebe hayata ait olan çadır, Anadolu'da Türklerin aşina olduğu bir mimari yapı olduğu için çoğunlukla tercih edildi. Fakat yerleşik hayatın sistemine uygun hale getirilen çadırlardaki en büyük yenilik oda kavramının ortaya çıkmasıdır. Evin içerisinde odaların oluşturulması yerleşik hayata geçişin bir sonucudur.
📌 Odalar Orta Asya'daki çadırlara eş değerdir. Çadır yeme içme, barınma gibi tüm eylemlerin yerine getirildiği mekanlarsa odalar da yaşamla ilgili her şeyi kapsayan bir bütündür. İçeride yüklük gibi saklama ve depolama alanlarının bulunduğu odalar, çok amaçlı kullanılırdı.
📌 Türklerin göçebe hayatından gelen "taşınabilir mekan" düşüncesi, ev formunu oluşturmada önemli bir kıstastı. Taşınabilen halı, kilim, örtü gibi eşyaları buna bir örnektir.
📌 Sosyal yaşam ve kültürel unsurların yanında geleneksel Türk evi mimarisini şekillendiren en önemli nokta elbette dini değerlerdi. İslam öncesi ve sonrasında da Türkler inançları gereği her daim dışa kapalı, içe dönük bir ev tipi oluşturdular.
📌 Bu ev tiplerinde önemli olan aile mahremiyetini koruma düşüncesiydi. Kadının aile hayatındaki konumu mimariyi büyük oranda etkilemiş, odalar; bu hassasiyetle planlanmıştır.
📌 Geleneksel Türk evlerindeki haremlik ve selamlık bölümleri bu hassasiyetin yansımalarıdır. Konuklar bu bölümlerde ayrı şekilde misafir edilir, kimi zaman da aile reislerinin baş odalarında kalırlardı.
Geleneksel Türk evleri aynı zamanda Anadolu'nun Türkler öncesinden gelen
zengin kültürel mirasıyla da asıl hüviyetine kavuşabildi.
📌 Anadolu'da daha önce yaşayan medeniyetler bu topraklara çok büyük katkılar sundu. Böylece farklı medeniyetlerin senteziyle oluşan zengin bir Anadolu kültürünün ortaya çıkması mimariyi de büyük oranda etkiledi.
📌 Anadolu evleri genellikle taş, kerpiç ve ahşap malzeme kullanıma dayalıydı. Anadolu'nun çeşitli bölgelerindeki iklim koşullarına göre farklılık gösteriyordu. Anadolu'daki evler tek katlıydı fakat ekonomik durumu iyi olan kişiler iki katlı evleri de tercih ediyorlardı.
📌 Yaz odası ve kış odası şeklinde ayrılan evlerde, iklim koşullarına bağlı olarak odaların düzenlenmiş mimari yapı esastı. Isıtmaya daha elverişli olarak düzenlenen kış odalarında aileler çoğunlukla yanan bir sobanın etrafında toplanırdı.
📌 Yazlık odalar ise elbette serinliğin sağlandığı mekanlardı. Bu odalar, yazın sıcak ve kurak günlerinde kullanılan ince döşemeler sayesinde Anadolu halkına serin bir ortam sunuyordu.
Dostoyevski'nin Ezilenler romanından insana dair en çarpıcı alıntılar