İki asırdır devam eden hayır: Mihrişah Valide Sultan İmareti
Kur'an-ı Kerim ve Peygamber Efendimizin (sav) hadislerinde, pek çok kez fakir fukaranın doyurulmasının tavsiye edilmesi İslam ile yoğrulmuş olan Osmanlı medeniyetinde imaretlerin önemli rol oynamasını sağladı. Günde, yüzlerce insana iki öğün yemek veren bu hayır kurumlarından biri Mihrişah Valide Sultan'a aitti. Burası, İstanbul'da Osmanlı'dan bu yana yaşayan tek imaret olma özelliğine sahipti. Gelin, sosyal devlet anlayışının en güzel örneklerinden birini oluşturan Mihrişah Valide Sultan İmareti'ne daha yakından bakalım.
🔹 Mihrişah Valide Sultan İmareti, Bostan iskelesi Sokağı'nda, Mihrişah Valide Sultan Türbesi ile Hüsrev Paşa Kütüphanesi arasında yer alır. Sokak üzerinde, mermer avlu duvarı pencereleri alnında, ikisi hariç, ikişer mısra bulunur.
🔹 "Velinimet-i halk-ı cihan Sultan Selim Han'in/ Cenâb-ı Mehd-i Ulyâ-yı atâ bahş-ı himem-kân" dizeleriyle başlayan 21 beyitlik kitabesi bulunur. Kitabe, Sünbülzâde Vehbî tarafından kaleme alınıp Yesârî Mehmed Esad'ın talik hattı ile mermere işlendi.
(x) Eyüpsultan'da bulunan tarihi yerler
(x) 🔎 BİLGİ KÖŞESİ
(x) Sünbülzâde Vehbî kimdir?
Sünbülzade Vehbi, 18. yüzyılda yaşamış bir Osmanlı şairidir. Müderrislik, kadılık, elçilik görevleri yapmanın yanında klasik şiirde Nabi geleneğini sürdürmesi ile tanınmaktadır. Renkli bir şahsiyet olan Sünbülzade, gerek hayatı gerekse edebi çizgisiyle ismini duyurmuştur.
🔹 İmaretin kapısı, tamamen mermerden yapıldı. İki yanına, üzerinde ayet-i kerime ve "maşallah" yazan ince mermer sütun yerleştirildi. Sütunlar üzerinde de Sultan III. Selim'in imzalı tuğraları bulunur.
🔹 Avlu duvarı, pencereli olarak mermerden yapıldı.
🔹 Ortadaki imaret cümle kapısı ve sol tarafındaki kapı üzerinde ayet-i kerime yazıldı. Ortadaki imaretin mutfağıydı. Mutfağın sağındaki alan ise fırındı. Kapının üzerinde Besmele yazılıdır.
🔹 Sol tarafındaki oda ise günümüzde kesilen etlerin konulduğu soğuk hava tesisi haline getirildi. Kapısının üzerinde Zâriyât suresi yazılıdır.
(x) Fikriyat Kur'an-ı Kerim uygulamasından Zâriyât suresini okumak için tıklayın
🔹 İmaretin beşi sekizgen, altısı silindirik on bir adet bacası bulunur.
🔹 İmaret, 2 türbedar odası, 2 ekmekçi odası, 2 aşçı odası, 2 mütevelli odası, sofa, sebilci odası, odunluk, 4 tuvalet, kiler, mutfak, fırın, büyük ambar ile sair müştemilattan oluşur.
🔹 Mihrişah Valide Sultan İmareti için vakfiye kuruldu ve her ayrıntıya dikkat edildi. Çıkarılacak yemeklerden alınacak malzemelerin miktarına kadar her şey vakfiyede teferruatıyla belirtildi.
🔹 Günlük 600 kişilik yemek çıkarılması, bu aşlardan vakıfta çalışanların ve ihtiyaç sahibi herkesin faydalanabileceği belirtildi.
🔹 Mihrişah Valide Sultan İmareti'nde her gün sabah çorbası, öğle çorbası, pilav (etli ve nohutlu), zerde ve fodul (pide) yapılıyordu. Pilav ve zerde perşembe günleri ve Ramazan ayında 30 gün boyunca dağıtılırdı. Fakat Ramazan'da sabah ve öğle çorbaları çıkartılmazdı.
🔹Her gün imaret için alınan 350 okka et ise bu yemeklerin yanında et de verildiğini gösterir.
🔹 İmarethanenin vakfiyesinde pişirilecek yemeklerde kullanılacak malzemeler ile bunların miktarları da belirtilir.
📌 Ramazan'da 30 gün boyunca olmak üzere yılda 74 gün sadeyağ, mısır pirinci, nohut, koyun eti ve soğanlı pilav; aynı günlerde mısır pirinci, bal, safran ve karabiber kullanılarak yapılan zerde çıkartılırdı.
🔹 Bunlardan başka imarete giren diğer günlük malzeme sabahları verilen pirinç çorbası için maydanoz, 15 okka soğan, 100 dirhem kimyon, 40 dirhem biber, yarım kile nohut, kabak mevsiminde 60 okka kabak, mevsimine göre 50 okka yoğurt, 30 kile pirinç, 10 okka badem, 10 okka incir, 87 okka sade yağ, 140 okka baldı.
🔹18. yüzyılın sonlarında İstanbul'da günde 30 binden fazla kişi imarethanelerde yemek yerdi. Mihrişah Valide Sultan İmareti'nde ise günlük 600 kişiye yemek verilirdi.
(x) 🔎 BİLGİ KÖŞESİ
(x) Kile nedir?
(x) Genellikle kuru meyve ve hububat ölçümünde kullanılan eski bir ölçek.
