İslam tarihinde su yönetimi
Su, canlı yaşamı için olmazsa olmaz unsurlardan biridir. Tarımdan beslenmeye, hijyenden doğal dengeye her alanda hayatın kaynağıdır. Ayet ve hadislerde suyun önemi, kullanımı, paylaşımı ve kirletilmemesine dair meseleler sık sık vurgulanmış, Peygamberimiz "akarsuyun kenarında olunsa bile suyu israf etmemeyi" öğütlemiştir. Bu nedenle Müslümanlar, su yönetimi konusunda oldukça hassas davranmışlar; yaşam kaynağını en iyi şekilde değerlendirebilmek amacıyla yeni sulama yöntemleri geliştirmişler, su kaybını önlemek için tüneller kazmışlar ve su konusunda ihlalleri önlemek amacıyla kanunlar dahi oluşturmuşlardır.
Suyun önemi ayet ve hadislerde sıklıkla vurgulanmış, yaşamın devamlılığı için suların korunması gerektiği, temizliğin en önemli unsuru olduğu gibi konulara yer verilmiştir.
İslam tarihinin başlangıcından bu yana Müslüman coğrafyalarda suyun korunması, kirletilmemesi ve aktarılması konusunda pek çok çalışma yapılmıştır.
Bu ayetlerin çoğunda su, bilinen anlamı ile yer almıştır. Kur'an'da çeşitli vesilelerle suyun yağmur¹, nehir², pınar³ ve deniz⁴ gibi çeşitli kaynak ve görünümlerinden yaygın biçimde söz edilir.
¹ : Nûr 43; Rûm 48; Lokmân 34; Şûrâ 28
² : En'âm 6; Ra'd 3; İbrâhîm 32; Neml 61; Nûh 12
³ : el-Bakara 60, 74; Yâsîn 34; Kamer 12
⁴ : Nahl 14; Fâtır 12
Gökten rızık, rızık sebebi ve temizlik aracı olarak Allah'ın temiz ve bereketli su indirdiği, böylece insanlara ve hayvanlara temiz ve tatlı sular içirdiği belirtilir.
Rabbimizin su ile yeryüzünü ölümden sonra diriltip insanlar ve hayvanlar için her türlü yeşil bitki, ekin ve meyveyi çıkardığı belirtilerek suyun yeryüzündeki varlıkların hayatı açısından önemine dikkat çekilir.
Suyun belirli bir tat ve ölçüde yeryüzüne indirilmesinde ilâhî kudretin rolü ve susuz bırakılması halinde insanın çaresizlik içine düşeceği vurgulanır. Bu nedenle bu nimete şükredilmesi ve üzerinde ibretle düşünülmesi istenir.
Kur'an-ı Kerim'de suyun abdest ve gusül için gereken temel temizlik aracı olduğuna değinilerek onun yağmur halinde inen şeklinin tertemiz ve tatlı, deniz ve göllerin bir kısmının tatlı-lezzetli, bir kısmının ise tuzlu-acı olduğu belirtilir.
Hadislerin bazılarında suyun insanlar arasında ortak bir miras olduğu bildirilir. Bu nedenle, onun ortak kullanımı ve hukukî tasarruflarına dair düzenleyici ölçüler getirilmiştir.
Aynı şekilde suyun israf edilmemesi ve kirletilmemesi öğütlenmiş; su kaynaklarının kirletilmesi lânete sebep olacak davranışlar arasında sayılmıştır.
