Arama
İstanbul'un ilk yükseköğretim kurumu; Sahn-ı Seman medreseleri
İstanbul'un fethinden sonra şehri kültür, sanat ve bilim merkezi haline getiren Fatih Sultan Mehmet, aynı zamanda şehrin ilk yükseköğretim kurumu olan Sahn-ı Seman medreselerini kurdu. Ali Kuşçu'nun düzenlediği medresenin ders programı, uzun yıllar kullanıldı. Fatih Sultan Mehmet'in de kitaplığında bulunan Risale-i Muhammediyye gibi eserler talebelere okutuldu.
Ayasofya Medresesi'ne müderris olarak tayin edilen Ali Kuşçu, aynı zamanda Sahn-ı Seman medreselerin programını düzenlediği söylenir. Ali Kuşçu tarafından düzenlenen programlar, 19. asra kadar kullanıldı.
Buradaki medreselerde alanında uzman âlimler müderris olarak görevlendirilir, müderrislerin yardımcıları olan muidlerin de okutulacak dersleri teferruatlı olarak anlayabilecek düzeyde olmasına dikkat edilirdi.
Sahn-ı Seman medreselerinde okutulacak programları Ali Kuşçu, Molla Hüsrev ve Fatih Sultan Mehmet'in birlikte belirlediği söylenir.
Medresede akli ve nakli ilimler okutulurdu. Matematik, doğa bilimleri, kelâm, fıkıh ve fıkıh usulü, felsefe, geometri (hendese), aritmetik (hesap) ve astronomi ilimleri tahsil edilirdi.
Edebiyat, tarih ve coğrafyaya ait eserler ise talebelerin özel ilgilerine ya da konunun daha iyi anlaşılması amacıyla okutulurdu.
Sahn-ı Semân medreselerinde aritmetik ilminde Ali Kuşçu'nun Fatih Sultan Mehmed'e takdim ettiği Risale-i Muhammediyye adlı eseri, astronomi derslerinde de Ali Kuşçu'nun "Risale-i Fethiye"si okutulurdu.
Ayrıca kelâmda "Şerhu'l-mevâkıf ve Şerhu'l-makâsıd", fıkıhta "Hidâye", fıkıhta "Sadrüşşeria'nın Tavzîh'i", "Telvîh ile "Îcî'nin Şerhu'l-Muhtasar", tefsirde Zemahşerî'nin "Keşşâf"ı ile Beyzâvî'nin "Envâru't-tenzîl"i, hadis ilminde "Sahîh-i Buhârî" okutulurdu.
Sahn-ı Seman medreselerindeki bazı müderrisler:
Molla Hüsrev, Molla Lutfi, Fenârîzâde Muhyiddin Mehmed Şah, Şeyhülislâm Zenbilli Ali Efendi, Şeyhülislâm İbn Kemal Paşa, Kınalızâde Ali Efendi, Şeyhülislâm Ebussuûd Efendi, Şair Nedim, Şeyhülislâm Mustafa Sabri Efendi.
Burada görev yapan müderrislerin, medrese içerisinde bir odası ve 50 akçe gündeliği vardı. En yüksek ücret müderrislere verilirdi. Ali Kuşçu'nun günlük 200 akçe ile Ayasofya Medresesi'ne müderris olarak tayin edilmesi, müderrisliğe maddi ve manevi olarak verilen değeri gösterir.
Müderrislerin yardımcılığını yapan muidlerin de medrese içerisinde bir odası ve 5 akçe geliri bulunurdu.
Talebelerin bazı ihtiyaçlarını karşılaması için gündelik iki akçenin yanında ekmek ve çorba verilirdi.