Arama
İznik'teki kültür hazinesi tarihi eserler
Roma, Selçuklu ve Osmanlı'ya ev sahipliği yapan İznik, çok eski bir yerleşim merkezidir. İlkçağ sikkelerinde "Altın Şehir" olarak nitelendirilen şehrin etrafı surlarla ve pek çok tarihi yapıyla çevrilidir. Bu kadim şehir, Orhan Gazi'nin İznik fethinden sonra camiye çevirdiği ve Mimar Sinan dokunuşlarıyla yeniden hayat bulan Ayasofya Camii'nden tutun da Roma döneminde inşa edilen Dikilitaş'a kadar pek çok kıymetli tarihi yapıyı bünyesinde barındırmaktadır. İznik'teki kültür hazinesi 5 tarihi eseri sizler için derledik…
📌İznik'in en güzel yapılarından biri olan Yeşil Camii, Osmanlı mimarisinin ilk örneklerindendir.
📌I. Murat'ın sadrazamı Çandarlı Halil Paşa tarafından yaptırılmıştır. Fakat cami, Çandarlı Halil Paşa'nın ölümünden sonra oğlu Ali Paşa tarafından tamamlanmıştır.
📌Camide bulunan iki yazıt, bu durumu kanıtlamaktadır. Kitabelerinin en önemli yanı ise yapının mimarı olarak Musa oğlu Hacı isminin geçmesidir. Bu özelliği, camiyi mimarı bilinen ikinci Osmanlı dönemi eseri yapmaktadır. Ana giriş kapısı üzerinde bulunan yazıtta, Sultan I. Murad 1362-1389 döneminde Ali bin Halil'in izniyle 1378-79 tarihinde inşa ve imar edildiği belirtilmektedir. İkinci yazıtta ise, yapımına Vezirlerin Meliki Hayrettin Paşa'nın buyruğu ile başlandığı ve 1391-1392 tarihinde tamamlandığı ve mimarının Musa oğlu Hacı olduğu kayıtlıdır.
🔍Neden Yeşil Camii olarak anıldı?
📌Cami, görülmeye değer minaresindeki çini süslemelerinden dolayı Yeşil Cami ismiyle anılıyor. Yaklaşık 12 bin parça turkuaz, mavi ve yeşil renkli çinilerle zikzaklı mozaik tekniğiyle bezenen minare, camiye adını vermektedir.
Nasıl gidilir?
Yeşil Camii'nin mimari özellikleri
📌Tek kubbesi olan cami, kare planlı ve üç bölümlüdür.
📌Son cemaat yerinin sütunları duvarlar ve birbirine yuvarlak kemerlerle ulaşır. Ana bölüm iki sutun üstündeki kemerlerle kuzeye doğru genişletilir.
📌Cami duvarlarında sarımsı beyaz mermer taşları kullanılmıştır. Kubbe kuşun kaplamadır.
📌Cami; kuzeyinde günümüze ulaşmayan, hadis okutulan bir medrese ve güneydoğusunda bugün harap haldeki hamamı ile birlikte bir külliye şeklindedir. Caminin mermer mihrabı Osmanlı'da ilk örnektir.
📌Kare bir kaide üzerine yerleştirilen minare, gövde çokgen prizma olarak başlar, yuvarlak şekilli devam eder. Tek şerefeye ve konik külaha sahiptir.
Son cemaat yerini çevreleyen korkuluklar Yunan işgalinde zarar görmüştür. Cumhuriyetin ilk yıllarında onarılan cami, 1956-69 yılları arasında restore edilmiştir. Cami 2015 yılında yeniden restorasyona alınmıştır.
💡Caminin önemi
📌İznik'in Osmanlı dönemi yapıları içinde en önemli ve abidevi mimari eser olan Yeşil Cami, kitabesi, planı, üslubu, süslemeleri, kullanılan malzemenin kalitesiyle Osmanlı mimarisinin erken döneminde inşa edilen yapıların arasında özel bir yer tutmaktadır.
📌Erken Osmanlı mimarisinin örneklerinden olan İznik Yeşil Cami, tek kubbeli, merkezi camilerin gelişmiş örneklerinden biri olarak dikkat çekmektedir.
Bizans döneminde Ayasofya
📌Dünya tarihi açısından önemli bir yapı olan Ayasofya, Romalılar döneminde tapınak olarak kullanılmış, Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) döneminde 7'nci yüzyılda yapının üzerine bazilika inşa edilmiştir.
📌11. yüzyılda depremde tamamen yıkıldığı düşünülen yapı, mimarisinde önemli değişiklikler yapılıp nefler, payeler ve bunların arasında yerleştirilen sütunlarla ayrılarak yeniden inşa edilmiştir.
Ayasofya Camii'ne çevrilen mabed
📌Orhan Gazi tarafından 1331 yılında İznik'in fethedilmesiyle camiye çevrilen yapı, Orhan Gazi Vakfı adına tescil edilmiştir.
📌Şehrin tam ortasında bulunan bu mâbed tarihlere Ayasofya adıyla geçmiştir. Ayrıca, Orhan Gazi vakfının yanında bir de medrese kurdurmuştur.
Âşıkpaşazâde, Tevârîh-i Âl-i Osman'da Orhan Gazi'nin İznik'te bir büyük kiliseyi cami, bir manastırı da medrese yaptığını nakletti.
Nasıl gidilir?
Camiye Mimar Sinan dokunuşları
📌Osmanlı döneminin büyük mimari dehası Mimar Sinan'ın, İznik'teki Ayasofya Camii'ne büyük katkıları olmuştur.
📌Ayasofya'nın Kanûnî Sultan Süleyman devrinde bir yangın sonucu harap olması üzerine, devrin hassa başmimarı Koca Sinan tarafından büyük ölçüde mimarisi de değiştirilerek tamir ve ihya edilmiştir.
📌Mimar Sinan tarafından güney tarafa sağ sahnın (üstü kubbeli örtülü yer) köşesine mihrap yerleştirilmiş, çindeki kemerler ve bunların dayandığı sütunlar kaldırılarak geniş açıklıklı büyük kemerler yapılmış, böylece namaz kılanların mihrabı görebilmesi sağlanmıştır.
📌Bu tamirat, Mimar Sinan'ın eserleri hakkında bilgi veren çeşitli tezkirelerde de yer almaktadır.
Evliya Çelebi'nin gözünden İznik Ayasofya Camii
Evliya Çelebi 1648'de İznik'e uğradığında gördüğü Ayasofya'yı, "Çarşı içinde üzeri kurşun örtülü, bir minareli büyük bir mâbed" olarak tarif ettikten sonra buranın yandığını ve Kanûnî Sultan Süleyman tarafından Mimar Sinan'a tamir ettirildiğini belirtir.