Kuzey Afrika'nın incisi: Fas
Rengarenk sokakları ve tarihi şehirleri ile Afrika'nın en dikkat çekici ülkelerinden biridir Fas. Sahip olduğu konumu ve doğal güzelliklerinin yanı sıra tarihi geçmişiyle de tarihte önemli yer tutar. İslam hakimiyetinin ardından Fas'ın kaderi bambaşka bir noktaya evrilir. Gelin, jeopolitik konumu nedeniyle sömürgeci ülkelerin daima hedefinde olan Fas'ın tarihine birlikte bakalım...
Fas'ın ilk insanları
🔷 Fas'ın ilk sakinleri Yemen, Mısır ve Afrika'nın çeşitli bölgelerinden gelen bazı kabileler ile yerli halktır. MÖ. III. bin yılın sonlarına tarihlenen bu topluluk Masmude, Zenate ve Sanhace adlı üç büyük kabileden oluşur.
🔷 Tarihi kaynakların aktardığına göre çeşitli tabiat güçlerine inan Fas'ın en eski sakinleri, avcılık ve ziraat ile uğraşır. Bir Akdeniz kavmi olan Fenikelilerin, Fas sahillerini keşfiyle birlikte bölgede ticari hayat başlar.
Bu Akdeniz kavmi, Fas'ta koloniler kurarak ticari bir üs oluşturur.
Kartacalılar Fas'ta
🔷 Milattan önce 9. yüzyılda, Tunus'ta Kartaca'yı kuran ve kısa sürede bölgede büyük bir güç haline gelen Kartacalılar, Fenikelilere ait kolonileri ele geçirerek Fas'a hakim olur.
🔷 Fas'ın kadim topluluğu Berberiler, Kartacalılar ile dostane bir ilişki kurar. İki topluluğun ticari ve askeri ilişkilerini sürdürmesi sonucu Fas'ın güney ve batısında üç Berberi Krallığı kurulur.
Fas'ta Roma hakimiyeti
🔷 Kartaca ile Berberilerin dayanışması I. Pön Savaşı ile sona erer. Roma ile yapılan savaşta Berberi krallıkların saf değiştirmesi üzerine Kartacalılar yenilir. Ülke, Roma'nın işgaline açık hale gelir.
🔷 Berberiler bu olay vesilesiyle birlikte Roma nüfuzu altına girmek zorunda kalır. M.S. 40. yıldan itibaren Romalıların yönettiği Fas'ta, ormanlar kesilip tarım arazileri geliştirilir. Sulama tesisleri kurularak ülkede verim artırılır.
Vandallar'ın Fas'ı işgali
🔷 Dört asırdır Roma hakimiyetinde bulunan Fas, 430 yılında Vizigotlar tarafından İspanya'dan çıkarılan Vandalların saldırısına uğrar. Roma hakimiyetine son veren Vandallar, bir asır Fas'ta hüküm sürer.
🔷 Devlet işlerinden anlamayan, düzenli ordusu bulunmayan Vandallar, Fas'ı Roma'nın birliğini sağlamak isteyen Bizans'a kaptırır. Bu dönemde Hıristiyanlığı yayma konusunda hırslı olan Bizans, Fas'ta yoğun dini faaliyetler gerçekleştirir. Halktan devlet vergisinin yanı sıra kilise vergisi dahi talep eder.
🔷 Fakat Fas'ın yerli halkı olan Berberiler, İslam'a girinceye kadar kendi inançlarını sürdürmeye devam eder. Berberiler eskiden beri tabiat unsurlarına inanırlar.
Fas'ta İslami dönem
🔷 Mağrip memleketi olarak anılan Fas'a ayak basan ilk Müslüman lider, sahabiden olduğu düşünülen Ukbe b. Nafi'dir. Emeviler döneminde Kuzey Afrika'da vali olan Ukbe, askeri ve dini bir üs olarak bugün Tunus'a bağlı Kayrevan'ı kurar. Burası Müslümanların Afrika'daki önemli bir üssü olur.
🔷 Ukbe'den sonra Müslüman ordusunun başına geçen Musab b. Nusayr, Fas'ın kuzeyindeki Tanca'yı fetheder. O sırada Berberilerin reisi olan Tarık b. Ziyad'a Tanca'nın sorumluluğunu verir. Musab b. Nusayr, kuzeyden güneye doğru seferini sürdürür. Berberiler İslam'ı ve Müslüman otoriteyi kabul eder. Böylelikle bugün Fas sınırları içinde bulunan topraklar Müslümanların eline geçer.
