Arama
Mete Han kimdir, orduda onlu sistemi nasıl oluşturmuştur?
Mete Han; at üzerinde isabetli ok atma ve üstün kılıç kullanma maharetleri ile tanınan ordusunu, tarihte ilk kez görülen bir yönetim şeması ile düzenledi. Az sayıda askeri olmasına rağmen kalabalık Çin ordusuna karşı kurduğu "Ben bu kadar Çinliyi nereye gömeceğim!" cümlesi onu tarihi değiştiren komutanlardan biri yaptı. Oluşturduğu onlu sistemle dünyanın ilk düzenli ordusunu kurdu, ıslıklı okla harp meydanlarında büyük bir başarı yakaladı. Peki, modern orduların temelini atan Mete Han, tarihte ilk kez görülen bu ordu şemasını nasıl çıkardı?
İlk kez Mete Han tarafından M.Ö. 209 yılında kurulan düzenli kara ordusunda sayı itibarıyla 10.000 atlıdan oluşan en büyük birlik, "Tümen" olarak adlandırılmış, tümenler binlere, binler yüzlere, yüzler onlara ayrılmış, her birinin başına Tümenbaşı, Binbaşı, Yüzbaşı ve Onbaşı rütbelerine sahip birer komutan görevlendirilmiş ve aşağıdan yukarıya doğru emir-komuta zinciri içerisinde birbirine bağlanmıştır.
Mete Han'ın buluşu olan onlu sistemde tabakalaşma yoktu. Hangi aileden ya da sosyal sınıftan gelseler de bunların hiçbirine bakılmadı. En zengin ile en fakir aynı sistemde birlikte hareket etti.
Mete Han ile tarih sahnesine çıkan bu teşkilatlanma modeli günümüze kadar uzanan yelpaze içerisinde hüküm süren diğer Türk devletleri ile süregelmiş, özellikle Göktürkler, Uygurlar, Selçuklular ve Osmanlılar döneminde Türk Ordusu dünyanın sayılı ordularından birisi olmuştur. Ok atan süvarilerden etkilenen Çinliler, bu amaçla askerî okullar inşa etmişlerdir.
1040 yılında Dandanakan Meydan Muharebesi'nde Gaznelileri yenerek bağımsızlığına kavuşan, 26 Ağustos 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi'nde Bizanslıları yenerek, Anadolu'yu yeni bir Türk yurdu yapan Büyük Selçuklu Devleti'nde, kara kuvvetlerinin teşkilat ve eğitimi sağlam esaslara bağlandı.
Büyük Selçuklu Devleti'nden sonra, Anadolu Selçukluları ve Mısır Türk Memlukları da mükemmel ordular kurdu.
1299 yılında kurulan Osmanlı İmparatorluğu hızla büyüyüp güçlendi ve bu güçlenmeye paralel olarak da, batıda Sırpsındığı, Kosova, Niğbolu, Varna, İstanbul'un Fethi ve Mohaç; doğuda Çaldıran, Mercidabık ve Ridaniye muharebelerinde büyük zaferler elde edildi.
Osmanlı ordusunun teşkilatlı bir şekilde ortaya çıkışı ise, Sultan I. Murad zamanında oldu. Tarihte ilk süvarili ordu olma niteliğini taşıyan Osmanlı ordusu, önceleri yalnızca atlı akıncılardan oluşmakta iken, daha sonraları yaya birliklerin de katılmasıyla Yeniçeri Ocağı adı altında sürekli bir yapıya dönüştürüldü. İmparatorluğun yükseliş dönemlerinde elde edilen zaferlerde Yeniçeri Ocağı önemli bir rol oynamıştır.
Büyük Hun İmparatoru Mete Han, savaşlarda kullandığı ıslıklı ok ile Çin'e karşı büyük üstünlük sağlamıştır. Öldürme amaçlı olmayan bu ok fırlatıldığında, deliklerden geçen hava tiz bir ses çıkarır. Bu ses ile düşmanın cesaretini kırmak amaçlanır. Oka, ordu içerisinde sadece rütbeli askerlerin kullanması dolayısı ile çavuş oku da denilmiştir.
Öldürme amaçlı olmayan çavuş oku çıkardığı sesle askerlere nereye yüklenileceğini göstermek ve düşmanın moralini bozmak amacıyla kullanılır. Okun temreni üzerinde delikler açılor ve ok fırlatıldığında delikten hızla geçen hava tiz bir ses çıkarır. Bu nedenle çavuş okuna ıslık çalan ok, ıslıklı ok veya vızlayan ok da denir.