Arama
Mimar Sinan ve Ayasofya minareleri
İstanbul'un siluetini şekillendiren, fethin en önemli sembolü Ayasofya'nın tarihinin hangi yıla uzandığını biliyor musunuz? Peki ya, fetih sonrası Fatih Sultan Mehmet'in Ayasofya'nın harap halini gördükten sonra dilinden dökülen Farsça şiiri? Veya Ayasofya'nın onca depreme rağmen nasıl ayakta kaldığını ve Mimar Sinan'ın dehasıyla birleşen minarelerin Ayasofya'yı nasıl bambaşka bir yapı haline dönüştürdüğünü? "Ser mimaran-ı cihan" olarak adlandırılan Mimar Sinan'ın Ayasofya için inşa ettiği minareleri sizler için derledik.
Ayasofya ilk olarak ahşap çatılı bazilika tarzında bir kilise olarak I. Konstantin'in oğlu Konstantinus tarafından inşa edilmiş ve bu yapı 360 yılında tamamlanmıştı.
İlk yapıldığında "büyük kilise" anlamına gelen "Megale Ekklesia" olarak adlandırılan yapı, 430 yılından itibaren "kutsal bilgelik" anlamına gelen "Ayasofya" adı ile anılmaya başlandı.
Ayasofya'nın kaderi Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethetmesi ile değişti. Peygamber Efendimizin hadislerinde müjdelediği o güzel komutan Fatih Sultan Mehmet'in ta kendisiydi.
Ayasofya, fethin en önemli sembolü haline gelmiş ve camiye çevrilmişti. Ancak, geçmişte 1204 yılında Latinler tarafından işgal edilen İstanbul, geniş çaplı yağma ve tahribatlara maruz kalmış, Ayasofya da bu yağmalardan nasibini almıştı.
Haçlı istilası sonrası iyice fakirleşen Bizans İmparatorluğu hasara maruz kalan Ayasofya için gerekli onarımları yapamamıştı.
Fatih Sultan Mehmet, Ayasofya'nın bu harap halini görünce Türkçesi "Örümcek Kisra'nın takında perdedarlık ediyor / Baykuş Efresyâb'ın kalesinde nevbet vuruyor" anlamına gelen şu Farsça şiiri söylemişti:
"Perdedâri mî küned ber kasr-ı Kayser Ankebut
Bûm nevbet mîzined der turumu Efrisyâb"
Ayasofya camiye çevrildikten sonra ilk minare, Fatih Sultan Mehmet döneminde ahşap olarak yarım kubbelerin üzerine yapıldı. 1574 yılındaki tamir sırasında bu minare kaldırıldı.
Güneybatı köşesinde yer alan tuğla minarenin ise Sultan II. Bayezid döneminden kaldığı tahmin edilir. Daha sonra Ayasofya'nın diğer köşelerine farklı zamanlarda günümüze dek gelen minareler eklendi.
Ayasofya'nın batı tarafında yer alan iki minare, Sultan II. Selim tarafından Mimar Sinan'a sipariş edilmiş; ancak yapılar onun ölümünden sonra Sultan III. Murad'ın saltanatının ilk yıllarında tamamlanmıştı.
Mimar Sinan'ın tasarımı olan bu minareler, Ayasofya'ya Osmanlı döneminde yapılan eklemelerin en önemlisidir.