Arama
Müslüman alimlerin yer bilimi ile ilgili keşifleri
Dünya tarihinde pek çok bilim dalında olduğu gibi, yer bilimin temellerinin atılmasında da Müslüman âlimlerin payı oldukça büyüktür. Yer bilim hakkında bilgi sahibi olan Mısırlılar, Mezopotamyalılar, Hintliler, Yunanlılar ve Romalıların yaşadığı topraklar İslam sancağı altına alınmış; bu medeniyetlerin sahip oldukları bilgileri inceleyen Müslüman âlimler, alanla ilgili gelişmeleri daha ileriye taşımışlardır. Dünya üzerinde Avrupa'ya, Rönesans dönemine izafe edilse de jeolojinin temelleri Rönesans'tan 800 yıl önce İslam uygarlığında atılmıştır.
Mücevher ve değerli taşlar özel türde minerallerdir. Zor bulunan ve (renk, şeffaflık ve parlaklık bakımından) son derece güzel olan bu mineraller, aynı zamanda fiziksel ve kimyasal değişikliklere belirli bir süre dayanabilecek kadar serttirler.
Elmas, yakut, safir ve zümrüt gibi değerli taşların hepsi bu özelliklere sahiptir. İmparatorların, kralların ve varlıklı insanların mücevherlere büyük önem vermesi, büyük ihtimalle değerli taşların insan medeniyetinin ilk gününden bu yana aranıp keşfedilmesinin en önemli sebeplerindendir.
Eski Mısırlılar, Mezopotamyalılar, Hintliler, Yunanlılar ve Romalılar belirli türde mineral, değerli taş ve mücevherler hakkında bilgi sahibiydi. Bu medeniyetlere ait toprakların büyük bir bölümü İslam devletinin bir parçası haline geldi.
Bunun sonucunda, değerli taş ve mineraller hakkında yazılmış olan eserler diğer alanlarda olduğu gibi İslam dünyasının ilk üç yüzyılında Arapçaya tercüme edildi.
Dolayısıyla mineraloji ve değerli taş bilimi alanlarındaki en iyi katkıların bu tercümelerden yüz yıl kadar sonra Müslüman bilim insanlarından gelmesi hiç de şaşırtıcı değildir.
Zira bu süre içerisinde, eskilerden alınan bilgiler özümsenmiş ve yeni Müslüman bilim insanları ve kâşifler yapılan çalışma ve araştırmaları bir sonraki aşamaya taşımaya hazır hale gelmişti.
Bu arada, İslam dünyasının muazzam büyüklükte bir alana yayılmış olması sayesinde Müslümanlar, yer bilim çalışmalarında Yunanlılar gibi Akdeniz dünyasıyla sınırlı kalmayıp Avrupa, Asya ve Afrika'da da çalıştılar.
Malay Adaları gibi uzak yerlerden toplanan mineral, bitki ve hayvan bilgileri 2'nci yüzyılda yaşayan İbn-i Sina'nın daha çok bir felsefe ve doğa bilimleri ansiklopedisi olan Şifa Kitabı gibi kitaplarda bir araya getiriliyordu.
O dönemde çok ünlenen bu kitap, içerdiği değerli bilgiler sebebiyle Rönesans sırasında Avrupalı bilim insanlarına ilham kaynağı olacaktı.
Bilimsel büyümesinin zirvesindeki İslam medeniyetinin gerçek bir ürünü olan İbn-i Sina günümüzde yer biliminden ziyade tıp ve felsefe alanlarında tanınır. Bununlar beraber İbn-i Sina, Şifa Kitabı'ndaki mineraloji ve meteoroloji konulu önemli bölümde, dünyada olup biten şeyler hakkında o dönemde mevcut olan bilgileri eksiksiz olarak sunar.