Arama
Nuri Demirağ kimdir? Nuri Demirağ'ın ilkleri... ✈
İlk demiryolu müteahhidi, ilk uçak fabrikası, ilk tek motorlu uçak, ilk çift motorlu yolcu uçağı, ilk yerli paraşüt üretimi… Türkiye'de ilklerin kurucusu olan, bütün olumsuzluklara ve engellemelere rağmen "Zafer uçakların kanatlarındadır!" ilkesiyle yola çıkan Nuri Demirağ hakkında bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.
1945 senesinde Millî Kalkınma Partisi'ni kuran fakat meclise giremeyen Nuri Demirağ, 1954 seçimlerinde ise adaylığını Demokrat Parti'den gerçekleştirdi. Sivas milletvekili olmayı başaran siyasetçi; şehirde çölleşmeyi önleme, tarım, hayvancılık, köprüler, limanlar ve enerji ile barajlar gibi konularda çalışmalar yaptı. 1957 senesinin 13 Kasım tarihinde şeker hastalığı nedeniyle hayatını kaybeden Demirağ, Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.
İlk demiryolu müteahhidi:
1926'da Samsun- Sivas demiryolu inşası ihalesine giren Demirağ, Türkiye Cumuriyeti'nin ilk demiryolu müteahhidi oldu. Demiryolu yapımı sürerken Bursa Merinos, Karabük Demir-Çelik, İzmit Selüloz, Sivas çimento fabrikasını ve Eceabat Havalimanı'nı inşa etti.
Boğaz Köprüsü projesi:
1931'de İstanbul Boğazı'na köprü inşası projesini başlattı ve aynı sistemde bir köprü inşa etmeleri için Golden Gate'i inşa eden firmayla anlaştı. Proje dönemin hükümetinden onay almadı ve gerçekleşmedi.
Türkiye'nin acilen ihtiyaç duyduğu bir alan olan havacılığa katkıda bulunmak için çalışmaya başlayan Nuri Bey, Türkiye'de özel sektörde ilk uçak fabrikasını kurdu, uçak ve planör üretti. Uçakları dışarıdan satın almak ve dışarının bağımlısı olmak yerine Türk tasarımı uçakların Türk semalarına hâkim olmasını isteyen bir girişimciydi. Yabancı lisanslarla uçak üretmenin taklitçilikten öte bir şey olmadığına inanıyordu. Nuri Demirağ bunun farkında olduğu için Türk tasarımı uçağın imalinin gereğine inanıyordu.
1936'da uçak fabrikası kurma girişimine başladı. 1936'da ilk tek motorlu uçak üretildi ve ismine Nu.D-36 verildi.
1938'de Nu.D-38 adlı çift motorlu 6 kişilik yolcu uçağı yapıldı. Nu.D-38, dünya havacılığı yolcu uçakları A sınıfına alındı.
Aynı günlerde Türk Hava Kurumu da 10 tane eğitim uçağı siparişi vermişti. Bu siparişler yapılırken aynı zamanda bir de yolcu uçağı yapım çalışması sürmekteydi. 1938 yılına gelindiğinde Nu.D-38 adında çift motorlu altı kişilik bir yolcu uçağı yapımı başarıyla tamamlandı. Bu Türkiye'nin kendi uçağını artık yapabildiği anlamına gelmekteydi.
Eskişehir'de bir test uçuşu esnasında pilot piste açılan hendeği göremedi ve iniş esnasında kaza yaşandı. Bunun üzerine Türk Hava Kurumu siparişleri iptal etti. Yurtdışına satışlar ise yasal düzenlemelere takıldı. Nuri Demirağ Türk Hava Kurumunu mahkemeye verdi; İnönü'ye mektup yazdı ancak herhangi olumlu bir karşılık alamadı. Türkiye'nin ilk uçak üretim serüveni sona ermişti. İlerleyen süreçte Nuri Demirağ uçak fabrikasını kapatmak zorunda kaldı.