Arama
Orta Asya değil Türkistan
Türklerin ana yurdu Türkistan, asırlar boyunca Ruslar ve Çinliler olmak üzere çeşitli emperyalist devletlerin saldırılarına, asimilasyon politikalarına maruz kaldı. Kimliğin yok edilmesine dair uygulanan en yıkıcı politika ise Türkistan yerine "Orta Asya" teriminin zorla kabul ettirilmesiydi. Peki, bu ifade ne zaman ve nasıl orta çıktı?
Türkistan isminin kökeni
🔹 Farsçada "yer, yurt ve ülke" anlamına gelen "-stan" ile Türk ismi birleştiğinde "Türklerin diyarı" manasındaki Türkistan kelimesi meydana gelir. Bu terim, ilk olarak MÖ 7. yüzyılda Saka kaynaklarında "Türkistanak" olarak geçer.
↪Türkistan; Hazar ile Doğu Türkistan'ın dahil olduğu Çin sınırları ile Batı Sibirya, Urallar Bölgesi ve güneyde de Hindikuş Bölgesi'ni kapsamaktadır.
Türk isminin merkezi: Ötüken
🔹 "Türkistan" ismi, Türklerin tarih sahnesine ilk kez çıktığı ve Göktürklerin de kurulmuş oldukları bölgeden farklıdır. Çünkü Ötüken bölgesi, bugün Türkistan olarak bildiğimiz sınırın dışında kalmaktadır.
↪ Günümüzde Ötüken, Moğolistan sınırları içerisindedir ve Türkistan kavramıyla beraber değerlendirilmez. Oysaki Türklerin bu ismi aldıkları asıl bölge Ötüken'dir.
En güçlü silah: Asimilasyon
🔹 Türklerin ana yurdu, yayılmacı devletlerin istilalarına ve asimilasyon politikalarına maruz kalır. Fakat savaşçı bir millet olan Türkleri bu şekilde hiçbir devlet yıldıramaz.
🔹 Aksine Türkler, güçlenip tekrar savaşırlar. Türkistan'ı fiili bir savaş ile ele geçiremeyeceklerini anlayan emperyalist devletler, bu toprakları farklı yöntemler ile ele geçirmeye çalışırlar.
🔹 Vav TV'de yayınlanan Doğu'dan Batı'ya Tarih adlı programa konuk olan Doç. Dr. Nurettin Hatunoğlu bu konuyla alakalı şu ifadelerde bulunur:
"Türkistan kelimesinin kullanılmasını daha çok tercih ediyoruz. Çünkü bu süreçte Türkistan kelimesinin ya da kavramının unutturulduğunu düşünüyoruz. Tarihsel sürece baktığınızda da gerçekten o şekilde devam etmiş."
🔹 Prof. Dr Ahmet Taşağıl, Orta Asya kavramının yaygınlaşması hakkında şunları belirtir:
"Türk ve stan kelimelerinin birleşmesinden doğan Türkistan kelimesi, Fars kaynaklarında Orta Asya'ya verilen bir isimdir. Yani Türk ve İranlıların nazarında Orta Asya, Türk Irani Sir Derya (Seyhun) Irmağı'nın doğusu kastedilmişse de daha sonra bu isim daha kapsayıcı şekilde bütün Orta Asya için kullanılmıştır. 19. yüzyılın ikinci yarısında, bölge Ruslar tarafindan işgal edilince bu ad daha da kapsayıcı bir hale gelip sıklıkla kullanılır olmuştur. Nitekim Hindistan üzerinden hakimiyetlerini Orta Asya üzerine doğru genişletmek isteyen İngilizler de Türkistan kelimesini benimsemiş ve kullanmaya başlamışlardır. Daha sonra Rusların işgal ettiği bölgeye Batı Türkistan, Çinlerin ele geçirdiği topraklara ise Doğu Türkistan denilmiştir."
🔹 Hatunoğlu, Türkistan kavramının, günümüzde etnik bir terim olarak değerlendirilmemesi gerektiğini belirtir:
"Bundan yüzyıl kadar önce Süleyman Çolpan'ın 'Güzel Türkistan Sana Ne Oldu' adlı şiirinde bahsettiği Türkistan kavramı, bugün 'Orta Asya' bölgesinde insanlar tarafından maalesef etnik aidiyet içerisinde değerlendirilmiyor. "
Guzel Türkistan Senge Ne Boldı
Guzel Türkistan senge ne boldı?
Sebeb vakitsız güllering soldı
Çemenler berbad kuşlar hem feryad
Hemmesi mahsun bolmaz mi dilşad?
Bilmem ne uçun kuşlar uçmaz bahçeleringde
Birligimizning teprenmes tağı
Umidimizning sönmez çırağı
Birleş ey halkım kelkendur çagı
Bezensin imdi Türkistan bağı
Kozgal halkım yeter şunca cevr-u cefalar
Al bayrağinı kalbin oygansın,
Kullik, esaret berçesi yansun,
Kur yengi devlet, yavlar örtensin
Ösib Turkiston kaddin kötersin!
Yavran, yaşnab uz vetening gül bağlarında