Orta Doğu'da kurulan ilk Türk şehri: Samarra
Samarra, Türkler için Abbasi halifesinin inşa ettirdiği bir kentti. Zamanla da Orta Çağ'ın en görkemli şehirlerinden biri haline geldi. Öyle ki devletin idare merkezi dahi oldu bir dönem. Devrin ilim merkezi haline geldi ve birçok alimin yetişmesini sağladı. Tarihçiler tarafından İslam devletinin yedinci büyük şehri olarak tanımlandı. Gelin Samarra'nın tarihini beraber inceleyelim.
📌Türklerin tarih boyunca devlet kurup-yönetme ve askeri alandaki becerileri oldukça yüksekti. Bunun farkına varan Abbasi halifeleri, aralarındaki ilişkiyi sıcak tutmak için çaba sarf etti.
📌Türkler, Müslüman olmaya başladıktan sonra Abbasi Devleti'ne ait Irak taraflarına doğru göç etti. İyi birer savaşçı olmalarından dolayı halifenin askeri güçleri arasına dâhil oldular. Devlet içerisinde önemli konumlara geldiler. Abbasi halifeleri o kadar güveniyordu ki, Türklere ait bir şehir kurdu ve orayı da başkent yaptı.
📌 Kurulan bu şehrin adı Samarra'ydı.
📌 Abbasi Devleti'nin içerisinde ilk başta 3 bin kişiden oluşuyordu, Türkler. Daha sonraki yıllarda bu sayı on binlere vardı. Bundan dolayı da Bağdat neredeyse bir kışla halini aldı.
📌Zaman zaman Türkler ile yerli halk arasında sorun çıkıyordu.
📌 Bu durumun yanı sıra Halife Mu'tasım, Türklerin yerli halkla karışıp savaşçı özelliklerini kaybetmelerini istemiyordu. Böylelikle yeni bir şehir kurulmasına karar verdi.
📌 Abbasi döneminde Bağdat ve Samarra'da saray çevresinde yaşan büyük Arap nesir yazarlarından el-Cahiz, halifelik ordusunun Horasanlılar, Türkler, Araplar, Mevâlî ve Ebnâ denilen unsurlardan oluştuğunu belirtir. Onlar içinde Türklerin ön plana çıkması kıskançlığa neden olur. Samarra'nın kurulmasının bir nedeni olarak da halifenin Türkleri bu düşmanlıktan uzak tutmak istemesi gösterilir.
📌 Bağdat'ın 100 kilometre kadar kuzeydoğusunda ve Dicle'nin kıyısındaki alan, kurulacak olan yeni şehir için seçildi. 836 yılında inşasına başlandı. Çöl ağaçlandırılıp evler, camiler, hamamlar, devasa saraylar inşa edildi.
📌Halife Mutasım, Abbasi Devleti'nin ileri gelenleri ve kumandalarından kendi adlarına saraylar yaptırmalarını istedi. Böylece büyük bir imar faaliyeti başladı.
📌Ülkenin her yerinden en iyi ustalar ve Bağdat, Basra, Antakya, Şam ve Mısır gibi merkezlerden çeşit çeşit yapı malzemesi Samarra'ya getirildi.
📌 Böylelikle Samarra, Orta Doğu'da kurulan ilk Türk şehri oldu.
📌 Halife Mutasım'dan sonra, Halife Vasık, Halife Mütevekkil, Halife Mutezz imar faaliyetlerine devam etti. Samarra 150 kilometrekarelik bir alana yayılan Orta Çağ'ın görkemli kentlerinden biri haline geldi.
📌 Şehir aynı zamanda ordugah mahiyetine olduğundan Askerü'l-Mu'tasım (Askerisâmerrâ) diye de isimlendiriliyordu.
📌O devirde Samarra'da dünyanın en büyük camisi yapıldı. Dış avlusuyla birlikte 150.000 metrekare alana sahipti. Aynı anda 100 bin kişi namaz kılabiliyordu. 52 metre yüksekliğindeki konik minaresi bulunuyordu.
📌 Kurulan bu yeni şehre Arapçada "göreni mutlu eder" anlamına gelen "surre men raa" adı verildi. Ancak halk arasında Samarra olarak anıldı.
📌 Bazı tarihçilere göre şehrin kuruluşu tarih öncesi zamanlara kadar gidiyordu ve buraya Asurlular Sur-Marrati, Grekler Souma, Romalılar Sumere, Süryânîler Şumasra ve Sâsânîler Sâmurra diyordu.
