Arama
Osmanlı arşivinden fotoğraflarla Haremeyn
Fotoğraf, Osmanlı Devleti'nin son asrında keşfedilen bir icattı ve kısa zamanda bu topraklara ulaştı. O döneme ait pek çok eser, görevlendirilen fotoğrafçılar sayesinde kayıt altına alındı. Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlı himayesine geçen Haremeyn, Osmanlı'nın hizmet etmekten gurur duyduğu mukaddes topraklardı... Osmanlı arşivinden Harem-i Şerif'in, Kabe ve çevresinin fotoğraflarını derledik.
◾ Mekke'deki imar faaliyetleri belirli bir planda yapılırdı. Bu planın merkezinde Harem-i Şerif bulunuyordu. Yavuz Sultan Selim döneminden başlayarak çeşitli bakım ve inşaat çalışmaları yapılmıştı.
◾ Öncesinde ise Fatih Sultan Mehmet döneminde Hac bölgesine uzanan su yolları tamir ve bakımı yapılmak istenmişti. O dönemde Hicaz bölgesine hâkim olan Memluklerden bu izin talep edildiyse de mümkün olmamıştı.
◾ Hicaz, Osmanlı hâkimiyetine girdikten sonra Osmanlıların Haremeyn'e hizmetleri daha kolay hale geldi.
◾ Harem-i Şerif ve Kâbe-i Muazzama'nın planı ile Safa-Merve, Mes'â ve civarındaki yerlerin haritası.
◾ Bu harita Hicaz'a gönderilen, Binbaşı Seyyid Mehmed Cemal, Binbaşı Seyyid Mehmed Sadık, Kaymakam Seyyid Ahmed Cemaleddin ve Miralay Hayretî'den oluşan Erkân-ı Harbiye Komisyonu tarafından Mart 1881'de hazırlanmıştır.
◾ Kâbe-i Muazzama'nın kuzeybatı cephesi. Çizgili mermerle döşenen Hicr-i İsmail görülüyor.
◾ Batı yani Bab-ı Umre cephesinden Mescid-i Haram. Şerif Ali bin Abdullah'ın Kaşaşiye semti girişinde beş bina yaptırmasından sonra çekilen bu fotoğrafta görülenler:
Bab-ı Ali Minaresi'nin üst kısmının arkası ve son iki binanın arasında Felah Medresesi, Babü's Safa karşısında yer alan Ebu Nahle konağı ve şehir eşrafının haneleri, Babü's Safa kemerleri, Kendevanî Konağı, Babü'l Bugle, Beytü'l Kütübî Medresesi, II. Abdülhamid'in yaptırdığı Hasekiye haneleri, Ebu Kubeys Dağı'nın zirvesinde Bilâl Mescidi, Mescid-i Haram'a bakan evler, ortada Bab-ı Ali Minaresi, Handeme Dağı, karşısında Mes'â Caddesi'nde Surre-i Hümayun'un konakladığı mıntıkada bulunan meşhur Bânâce Konağı, Harem içinde Bab-ı Ali merdiveni, Bânâce Konağı'nın yukarısında Mes'â'dan Kaşaşiye'ye çıkan yokuşun sağında Felah Medresesi ile diğer medreselerin bulunduğu beş bina, Mes'â ve Harem-i Şerif'e bakan bazı haneler. Fotoğrafta ayrıca Mansuriye Medresesi görülüyor. Kâbe-i Muazzama örtülerini kurutmak maksadıyla Harem avlusuna seren kişiler de görülebiliyor; Zemzem suyu ile ıslatılan bu kumaşlar kefen olarak kullanılırdı.
◾ Bu fotoğrafın Mescid-i Haram'ın kapılarından Bab-ı Ümmihanî ile Babü'l-Veda'nın yakınındaki güney revakından, 1297/1880 senesi haccında, muhtemelen 16 Zilhicce/18 Kasım Cuma günü hacıların Mina dönüşü, fotoğraf çekmek ve harita çizmek için Hicaz topraklarına giden Osmanlı askerî heyeti tarafından çekildiği söylenir.
◾ Hacıların Mescid-i Haram avlusunda toplandıkları görülüyor. Bu askerî heyet o günlerde Hicaz'a ikinci seyahatini yapan ve yanında hususî bir fotoğraf makinesi getiren Mısır Mahmel Emini Albay Mehmed Sadık ile tanışmıştır. Sağda Babü's Selam revakının damında görülen şahıs muhtemelen Mehmed Sadık Bey'dir ve karşı tarafın fotoğrafını çekmektedir.