Arama
Osmanlı Devleti'ne sığınan kral: Tökeli İmre
Tarihler 17'inci yüzyılı gösterdiğinde, Avrupa bir asır boyunca süren mezhep savaşlarına sahne olmuştu. O dönemde Tökeli İmre, Avusturya'da Protestan Macarların şefiydi. İmparatorun din baskılarına karşı ayaklanmış; ardından Osmanlı himayesine girmek istemişti. Tökeli İmre, Sadrazam Köprülü Fazıl Ahmed Paşa'nın reddettiği bu isteğini, "Orta Macaristan Kralı" unvanını aldıktan sonra gerçekleştirdi ve Osmanlı Devletine birçok hizmette bulundu…
Tökeli İmre, 25 Eylül 1657'de, bugün Slovakya sınırları içinde yer alan ancak o dönemde Avusturya'nın hüküm sürdüğü Kesmark'ta dünyaya geldi. Macar kaynaklarında Kesmark Kontu Thököly olarak anılır.
Dedesi at ve sığır tüccarı iken hizmetleri karşılığında 1598'de kont unvanı alan Nagyszombatlı Sebestyen Thököly'dir. Babası Istvan Thököly, Erdel Prensi Gabor Bethlen'in erkek kardeşi Istvan Bethlen'in yeğeniyle evlenmiş, Osmanlı himayesine girmesini amaçlayan organizasyonda 1664'ten itibaren yer almıştır.
Tökeli İmre, Avusturya yönetimindeki Protestan Macarların lideriydi. Protestan Macarlar, Avusturya İmparatoru'nun Katolik mezhebine geçmeleri için yaptığı teklifi kabul etmediler ve Tökeli İmre başkanlığında imparatora karşı ayaklandılar.
Erdel ordularıyla beraber Macar Krallığı topraklarına girdi. Bu sırada Yukarı Macaristan'ın zengin maden şehirlerini ele geçirdi. Onun kendi başına yaptığı faaliyetler önceleri Osmanlılar tarafından olumlu karşılanmadı.
Bu olayın ardından Tökeli İmre, Sadrazam Köprülü Fazıl Ahmed Paşa'ya başvurarak, Osmanlı himayesine girmek istediğini bildirdi.
Avusturya ile barışı bozmak istemeyen Sadrazam Köprülü Fazıl Ahmed Paşa, bu isteğe olumlu karşılık vermedi.
Tökeli, 1678 sonbaharından itibaren Macaristan'daki hareketini hem askerî, hem politik yönden Erdel'den bağımsız bir yapıya kavuşturmaya gayret etti.
Savaşa devam eden Tökeli İmre, yukarı Macaristan'ı ele geçirdi. Fakat taraftarlarından çoğu kendisini terk edince Fazıl Ahmed Paşa'ya yaptığı teklifi, 1681 yılında Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'ya tekrarladı ve ona hediyeler göndererek yakınlık kurdu.
Tökeli yönetiminde, yeni bir Osmanlı vasal Macar devleti fikri belirmeye başlamıştı.
Tökeli İmre'ye "Orta Macaristan Kralı" unvanı verildi. Türklerden aldığı kuvvetlerle birçok Avusturya kalesini ele geçirdi. Ancak İkinci Viyana bozgunundan sonra önceden aldığı kaleleri kaybetti.
1688 yılında Avusturyalılara teslim oldu ve Viyana'ya götürüldü. Serbest kaldıktan sonra Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları boyunca Osmanlı Ordusunda görev aldı.
Bu dönemde Orta Macar Krallığı tamamen ortadan kalkmıştı. Osmanlı ordusunun Macaristan'da giriştiği bazı harekâtlarda görev aldı. Kendisine sadık kalan Kuruz askerleriyle birlikte Osmanlıya karşı ayaklanan Bulgar isyanını bastırdı.
Osmanlı, Eflak ve Kuruz askerleriyle, Romanya Savaşında Avusturya'ya karşı savaştı. Ancak daha sonra Eflak'a çekilmek zorunda kaldı.
Tökeli, Elmas Mehmed Paşa'nın hayatını kaybettiği 11 Eylül 1697 tarihli Zenta yenilgisinde, Osmanlı ordusunda yer aldı. Zenta mağlubiyetinden sonra İstanbul'a geldi, kendisine Haliç'te Fener tarafında bir konak tahsis edildi.
Karlofça barış görüşmeleri sırasında Avusturyalılar, Tökeli İmre'nin kendilerine teslim edilmesini istedilerse de, Osmanlı Devleti bunu kabul etmedi. Bu antlaşmanın ardından Tökeli, İzmit'e nakledildi.
Tökeli İmre, mührünün üzerine, "Kral-ı Orta Macar'ım ki namım Tökeli İmre, Mûin-i Âli Osman'ım daim hâzırım emre" yazdırmış ve daima Osmanlı Devletinin yanında yer almıştı.
Tökeli İmre, 13 Eylül 1705 yılında İzmit'te öldü ve bir Ermeni mezarlığına defnedildi. 1906'da kemikleri, vasiyeti üzerine anavatanı Kesmark'a gömüldü. Ölümünün 300'üncü yıl dönümünde adı İzmit'teki bir sokağa verildi.
Fikriyat