Osmanlı kalelerinin reisi: Dizdar
Günümüzde bizim için bir önem ifade etmeyen kaleler, eski zamanlarda stratejik ve askeri olarak büyük ehemmiyete sahiplerdi. Eski devirlerde bir şehrin olmazsa olmazı kaleler, günümüzde insanların gezi maksadıyla ziyaret ettikleri mekanlardı. Osmanlı taşra teşkilatının en önemli ayaklarından olan kale, dizdar adında bir sorumluya bağlıydı. Sizin için dizdarların görev tanımını ve tarihi serüvenini kayıt altına aldık.
🔵 Tarihin önemli tanıklarından biri de kalelerdir. Nitekim kale aynı zamanda şehir demektir. Bu olmazsa olmaz yapıdan sadece İstanbul'da, ondan fazla bulunur.
🔵 Askeri mimarinin bir ürünü olan kale; sur, hisar, burç gibi eklemeleri içererek tarihe yön veren devletlerin önemli bir parçasını oluşturur.
🔵 Kalenin kelime manası, "tırmanılması zor, çıkılamayan bir dağdan kopan büyük kaya parçası veya dağ gibi büyük bulut" anlamlarına gelir.
🔵 Kaleler genellikle ana yol, dağlar arası, boğaz, köprübaşı gibi stratejik yerlere inşa edilir. Bu büyük yapı, sürekli kalın bir duvar olan surlardan ve aralıklara konulan burçlardan oluşur. Duvarların üstü askerin yürüyüşünün kolay olması için düz şekildedir.
🔵 Duvarlarla kaplı bazı kalelerin güvenliği sağlamak amacıyla sadece bir kapısının olduğu görülür. Yine kale güvenliği için duvar diplerine hendekler kazılır.
🔵 Kalenin kendi içinde de birçok bölümü bulunur. İç kale, dış kale, şehristan ve ahmedek adı verilen bu yerler, kalenin katmanlarını gösterir.
🔵 İncelendiğinde her kalenin aynı tipte olmadığı görülür. Kaleler yapılış amacı ve konumunun getirdiği ihtiyaçlara göre farklı tiplerde inşa edilir. Bazı kalelerde iki veya üç dış duvar bulunurken bazılarında bir duvar olduğu görülür.
🔵 İç kale denilen alan, kentin en yüksek yerinde bulunur. Burada şehrin hükümdarı, beyi ve komutanını oturur. Burası aynı zamanda en son savunma mevkisidir. İç kale düşmedikçe kale ele geçirilmiş sayılmaz. İç kale içerisinde; yönetici sarayı, beylerin evleri, camiler, darphane, hapishane gibi yapılar bulunur.
🔵 Her kalede yer almayan dış kale, büyük kalelerin yerleşim merkezinin bulunduğu alan olarak bilinir. Şehristan, kentin asıl bölümü, kalenin ortak alanıdır. Burada ticaret ve konut alanları, dini yapılar, kamuya ait binalar yer alır.
🔵 Tarihte ribat, han gibi yerlerin korunması için yapılan yüksek duvarlı yapılara da kale dendiği görülür.
