Osmanlı vakıf sözlüğü
İslam coğrafyasının kendine has güzelliklerinden olan vakıf kültürü, Allah Resulü'nün "İnsanların en hayırlısı insanlara faydalı olandır" hadis-i şerifinde dile getirdiği hakikati adım adım takip eder. Osmanlılar sosyal ve toplumsal meseleler için vakıflar kurmuş, vakıf kültürünü büyük bir coğrafyada yaymışlardır. Böylece insanlar doymuş, himaye edilmiş ve noksansız hale getirilmiştir. Osmanlı'da her kurum için olduğu gibi vakıflara ait bir kavram haritası da oluşmuştur. İşte, Osmanlı vakıf sözlüğü...
◾ İnsanın içindeki en güzel duygulardan merhamet, sevgi ve hayırseverliğin vücut bulmuş hali olan vakıflar, İslam toplumlarının gelişmesinde ve toplumsal bütünlüğü sağlamasında önde gelen etkenlerden olmuştur.
◾ Tarih boyunca insanoğlunun birbirine yardım etme duygularının kurumsallaşması olarak da ifade edebileceğimiz vakıflar, büyük bir medeniyet hamlesi olarak karşılık bulmuştur.
◾ İslam medeniyetinin en büyük ve görkemli şubelerinden biri olan Osmanlılar vakıf müessesini önemser ve öne çıkarır. Öyle ki Osmanlılar toplumun hemen her ihtiyacını vakıflar aracılığıyla karşılamıştır.
◾ Hz.. Peygamberin (SAV) sadaka-i cariye anlayışı ile vakıf kültürüne yaklaşan Devlet-i Aliyye'de hanedan kadar yönetici sınıfı ve halk da uçsuz bucaksız toprakları vakıf eliyle kalkındırmıştır.
◾ İcâre
↪ Gelir getirecek vakıf malları olan akarların kiraya verilmesi anlamına gelir.
◾ Kayyım
↪ Mütevelli anlamını da taşıyan kayyım kavramı daha çok vakıf görevlilerini ifade eder.
◾ Vakf-ı Mazbut
↪ Devletin idare ettiği vakıflar için kullanılan tabirdir.
◾ Vakf-ı sahih
↪ Her türlü maddi varlığın vakfa ait olduğu vakıflardır. Bu vakıf türünde menul ve gayri menkul vakfın malıdır.
◾ Vakf-ı gayri lâzım
↪ Feshedilmesi mümkün olan vakıfları ifade eder.
◾ Vakf-ı fuzûlî
↪ Bir kişinin sahip olmadığı bir malı vakıf haline getirmesidir.
◾ Vakf-ı ehli
↪ Çocuklar ve çocukların çocukları gibi yakın akrabadan şahıslara ait olan vakıflar için kullanılır.
◾ Cihet
↪ Osmanlı bir vakıf medeniyetiydi. Bu aynı zamanda vakıfların çok fazla eleman çalıştırması anlamına geliyordu. Vakıf çalışanları için cihet mefhumu kullanılırdı. Cihetler ilmiye ve bedeniyye olarak ikiye ayrılır.
◾ Hademe-i Vakf
↪ Vakıflarda hizmet eden, çalışan görevliler için kullanılır.
◾ Hayrat
↪ Rıza-i ilahiyi hedef alarak yapılan eserler hayrat olarak anılır.
