Arama
Osmanlı’da memur yetiştirmek için açılan okul: Mekteb-i Mülkiye
Mekteb-i Mülkiye, 1859 yılında Sultan Abdülmecid döneminde kuruldu. İdarede yaşanan aksaklıkların giderilmesi için çağdaş bir sistemin kurulması ve bu yeni sistemi yürütecek memurların yetiştirilmesi hedeflenmişti. Kapsamlı bir eğitim programına sahip olan Mekteb-i Mülkiye, en büyük gelişimini Sultan II. Abdülhamid döneminde yaşadı. Diğer yüksekokullar gibi Birinci Dünya Savaşı'ndan olumsuz etkilense de eğitimi devam etti; Cumhuriyet'in ardından ise Ankara'ya taşındı.
Bu sistemin ihtiyacı karşılamaması üzerine II. Mahmud döneminin sonlarında memur yetiştirmek için Mekteb-i Maârif-i Adliyye ve Mekteb-i Ulûm-i Edebiyye adıyla iki yeni okul açılmıştı.
Çünkü yapılan reformlar ve yeni oluşturulan bürokratik birimler, yeni kanun ve tüzükleri bilip uygulayabilecek donanımlı memurlara ihtiyaç olduğunu gösteriyordu.
Meclis-i Vâlâ kaymakam ve kaza müdürlerinin idarî ve malî mevzuattan habersiz, hatta gönderilen emirleri okuyup anlamaktan âciz olduklarını, ticarî alanda görevli memurların diğer devletlerle yapılan anlaşma hükümlerini bilmediklerini, lisan eksikliğinden dolayı yabancılarla ilişki kuramadıklarını ve yanlışlıklar yaptıklarını belirterek bu durumun devleti ve halkı zarara uğrattığına vurgu yaptı.
Bunun üzerine 9 Mayıs 1858 tarihli bir iradeyle Mekteb-i Fünûn-ı Mülkiyye adlı yeni bir okulun açılması kararı alındı.
Maârif-i Umûmiyye Nezâreti'ne bağlanacak bu okulun mezunları kaymakam, kaza ve mal müdürü olacaktı. Eğitim süresi 2 yıl olup devam zorunluluğu vardı.
Mektebin kurulmasına dair belgede ayrıca kaza müdürlerinin rüşvet almasını önlemek için maaşlarının yükseltilmesi önerildi ve bununla okula olan ilginin artacağı beklentisi dile getirildi.
Kültür derslerinin yanı sıra öğrencilere yeni Osmanlı kanunları, Osmanlı Devleti'nin yabancı devletlerle yaptığı anlaşmalar ve devletler hukuku dersleri okutulacaktı. Ancak mektebin resmî açılışına dair Cerîde-i Havâdis'te çıkan yazıda bu derslere bazı ilâvelerin yapıldığı görülür.
Birinci sınıfta fıkıh, tarih, Tanzimat usul ve kanunları, coğrafya, istatistik, Türkçe kompozisyon, aritmetik, ticaret kanunları, muhasebe; ikinci sınıfta devletler hukuku, Osmanlı Devleti'nin diğer devletlerle yaptığı anlaşmalar, idare usulü, medenî siyaset, ceza hükümleri usulü, kavâid, muhâkemât usulü, ekonomi politik, kozmografya, fizik, jeoloji ve biyoloji, Türkçe kompozisyon ve tarih dersleri okutulacaktı. Programda yer alan bu derslerden bir kısmının eğitimine hemen geçilemedi.
Mektebin ders programı ihtiyaçlara göre giderek zenginleşti. Mektep için önceleri Dârülfünun binasından birkaç odanın hazırlanıp verilmesi düşünüldüyse de masraflı olacağından daha sonra bundan vazgeçilerek Ticarethâne-i Âmire binasında bir yer tahsis edildi.
Okul 20'si memurlardan, 30'u sınavla seçilen toplam 50 öğrenci ile 12 Şubat 1859 tarihinde törenle eğitime başladı.