Osmanlı'dan günümüze kullanılan 'kimlik kartları'
İlk kez "Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye Tezkiresi" ismiyle basılan nüfus cüzdanları, Osmanlı'dan günümüze pek çok değişikliğe uğradı. Osmanlı'daki iki bölümden oluşan söz konusu nüfus kağıdında; kişinin mesleği, siması, göz rengi ve boyuna ilişkin birçok bilgi yer alıyordu. "Nüfus Hüviyet Cüzdanı" ismiyle değişikliğe tabi tutulan kimlik kartlarına ilerleyen yıllarda soyadı bölümü de eklendi. Kimlik kartlarında gerçekleştirilen bu değişimler, geçtiğimiz yıllara kadar devam etti. İşte Osmanlı'dan günümüze kadar kullanılan kimlik kartları…
İlk kez "Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye Tezkiresi" ismiyle basılan nüfus cüzdanlarında, Osmanlı'dan bugüne birçok değişiklik yapıldı. "Sicilli Nüfus Ahali İdare-i Umumiyesi"nce dağıtılan bu nüfus belgeleri, tek yaprak çizgili kağıda Osmanlıca basılıyordu.
📌İlk nüfus cüzdanının dağıtım serüveni oldukça farklıydı. 1836'da günümüzdeki karşılığı İçişleri Bakanlığı olan "Umur-u Mülkiye Nezareti" kuruldu. Bu kurum 1838'de ise "Dahili Nezareti" ismini aldı. Kuruma bağlı olarak Nüfus-i Umumiye Müdüriyeti 1884 yılında kurulunca çok geçmeden 1889'da Sicil-i Nüfus-ı Ahali İdare-i Umumiyesi adı altında değişiklik gösterdi. İşte bu kurum tarafından Osmanlı'nın ilk nüfus cüzdanı Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye Tezkiresi"nin dağıtımı yapıldı.
Osmanlı topraklarında seyahat etmek için verilen özel izin; Mürur tezkiresi
📌Bu dönemlerde nüfuz cüzdanına dair bir sorun vardı. Bu nüfus tezkirelerinin herhangi bir nüfus kaydına dayanmaması resmi işlemlerde birtakım sıkıntıları da beraberinde getiriyordu.
İlk resmi nüfuz cüzdanı
📌Genel nüfus yazımı yürürlüğe girdi. İlk genel nüfus yazımı 1904 yılında yapıldı, elde edilen kayıtlardan ilk nüfus kütükleri ve bu kütük bilgilerine dayanılarak nüfus cüzdanları düzenlendi.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde, "Devleti Aliyye-i Osmaniyye Tezkiresidir" adıyla verilen belge, iki bölümden oluşuyordu. Belgede, kişinin mesleği, siması, göz rengi ve boyuna ilişkin bilgiler de yer alıyordu.
📌Birinci kısımda, "Derecat ve sınıfı askeriyesi", "Müteehhil ve zevcesi müteaddid olup olup olmadığı", "Sanat ve sıfat ve hidmet ve intihap salahiyeti", "Milleti", "Tarih ve mahalli viladeti", "Validesi ismiyle mahall-i ikameti", "Pederi ismiyle mahall-i ikameti" ile "İsim ve şöhreti" ifadeleri yer alıyordu.
📌Belgenin "Milleti" bölümünde kişinin dinine göre, "İslam", "Musevi" veya "Hristiyan" yazıyordu.
"Sicil-i Nüfusa Kayıt Olunan Mahalli" ve "Eşkali" başlıklı ikinci bölümde ise kişinin "Nevi mesken", "Sokağı", "Mahalle ve karyesi", "Vilayeti", "Alameti farika-i sabite", "Sima", "Göz", "Boy" ile ilgili bilgileri kaydediliyordu.
📌Osmanlıca çizgili kağıda basılan ilk nüfus belgeleri, tek yapraktı. Cumhuriyet'in kurulmasıyla 1927 yılındaki ilk nüfus sayımının ardından belgeler, 1928 yılında Osmanlıca ve 32 sayfa şeklinde oldu.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde uygulamaya konulan "Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye Tezkiresi", Cumhuriyet dönemine kadar üzerinde herhangi bir değişiklik yapılmadan kullanıldı. 1928 yılına gelindiğinde nüfus cüzdanlarının yazımı ve sayılarında değişiklik yapıldı.
