Osmanlı'nın Endülüs'ün sürgün Müslümanlarına yardımı
Endülüs, başlangıcı muhteşem fakat sonu hazin olan bir medeniyetti. Buradaki Müslümanların İspanya Krallığına yenilmesinden sonra, büyük bir zulme uğrayıp yurtlarından kovuldular. Engizisyon mahkemelerinde yargılanıp, asimilasyona maruz kaldılar. Osmanlı Devleti ise binlerce yıldır yaşadıkları topraklardan sürgün edilen Endülüslü Müslümanların güvenli bir şekilde İslam topraklarına ulaşmalarını sağlamak için önemli girişimlerde bulundu. Peki, Endülüslü Müslümanların Sultan II. Bayezid'e gönderdiği mektupta ne yazıyordu? Osmanlı, Moriskolara nasıl yardımda bulundu?
🔸Morisko, Endülüs medeniyetinin hüküm sürdüğü yıllarda İspanya'da Müslümanlar için kullanılan Moro adına 15. yüzyılın sonlarında "-isco" ekinin ilavesiyle türetilen bir kelimeydi. "Müslümanlara mensup" veya "Müslümanlardan geriye kalan kişi" anlamına gelirdi.
🔸Büyük çoğunluğu baskı altında din değiştiren Moriskolar İspanyol kaynaklarında, eskiden beri Hristiyan olan halk ile aralarındaki farkı vurgulamak için "yeni Hristiyanlar" adıyla da geçer.
🔸Müslüman Arap orduları 711 yılında Tarık bin Ziyad komutasında Cebeli Tarık Boğazı'nı geçerek İspanya'ya ayak bastığında orada Vizigotlar vardı. Yaklaşık 5 bin kişilik ordusuyla Tarık bin Ziyad, İber Yarımadası'nın içlerine kadar ilerledi.
🔸Bu süreçte oradaki halk, feodal beylerin ve kilisenin baskısı altında köleleştirilmişti. Müslümanlar, buradaki köylüleri hürriyete kavuşturunca insanlar hızlı bir şekilde İslam'ı seçmeye başladı. Böylece İslamiyet İspanya'da çok hızlı bir şekilde yayıldı ve ortaya Endülüs medeniyeti çıktı.
🔸1492 yılında Endülüs Devleti'nin İspanya Krallığı'na yenilmesinin ardından, Müslümanlar İspanyollar tarafından etnik temizliğe maruz kaldı. Burada doğup büyüyen Müslümanlar, büyük bir zulme uğrayarak yerlerinden yurtlarından kovuldu. Büyük çoğunluğu da dinlerini değiştirmeye zorlandı.
🔸1502 yılında Kraliçe İzabella'nın çıkardığı ferman ile Gırnata civarındaki Müslümanlar, ya Hristiyanlığa girmek ya da bölgeyi terk etmek zorunda bırakıldı. Fakat kraliçenin aldığı önlemler bölgeyi terk etmeye mani oluyordu. Fermanla buradaki Müslümanların Hristiyan gibi davranacakları fakat gizlice Müslümanlıklarını devam ettirmeye gayret edecekleri yeni ve zorlu bir dönem başlamış oldu. Bu Müslümanlar için genellikle Moriscos (Moriskolar) ismi kullanılmaya başlandı.
🔸1502'de çıkarılan fermandan sonra Müslümanlar, baskılardan kurtulabilmek için dinlerini gizliden yaşamak zorunda kaldı. İbadetlerini gizlilik içerisinde eda ederek İslam'a bağlılıklarını devam ettirdiler.
🔸İspanya'daki Hristiyan idareciler, durumun farkına vararak Müslümanlara topyekûn bir asimilasyon politikası uyguladılar. 1526 yılında çıkarılan yeni bir fermanla bir dizi yasak getirildi. Bunlardan bazıları şöyleydi:
Muhtelif bölgelerde yaşayan Morisko cemaatleri, birbiriyle irtibat kurmayacaklar
Bulundukları bölgelerden ancak idarecilerin izniyle ayrılabilecekler
Etlerin İslami usullere göre kesilmesine mani olmak için kasaplık yapmalarına izin verilmeyecek
Mescitler kapatılacak
Arap isimleri ve unvanları kullanılmayacak
Çocuklar sünnet ettirilmeyecek
Kilise çanları çalarken veya rahipler sokaklardan geçerken saygı ifadesi olarak sarıklar çıkarılacak ve diz üstü çökülecek
Kadınlar, İslami kıyafetlerini terk edecekler
Hamamlar kapatılacak
🔸İspanya'daki Hristiyan idarecilerin getirdikleri yeni yasaklar ise şöyleydi:
Moriskoların yaşadığı her merkeze en az in iki Hristiyan ailesi yerleştirilecek ve bu aileler Moriskoları kontrol edebilmek için istedikleri zaman onların evlerine girebilecekler
Moriskoların on bir yaşından küçük çocukları alınarak muhtelif bölgelerdeki kilise okullarına yerleştirilecek
Üç sene içerisinde herkes İspanyolcayı öğrenecek, Arapça kesinlikle konuşulmayacak
Kadınlar peçelerini ve çarşaflarını atacaklar, kıyafetler tamamen Hristiyan İspanyollarınkine uydurulacak
Evlerde Arapça kitaplar bulundurulmayacak
