Arama
Osmanlı'nın ilk Müslüman ilaç üreticisi; Ethem Pertev
Osmanlı'da Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye'den önce çıraklık yöntemi ile eczacı olunuyordu. Bu okulun açılmasıyla Osmanlı ilaç sanayisinin başlangıcı oluşturan eczanelerin de ilk adımı atılmış oldu. Peki, Osmanlı'daki ilk Müslüman ilaç üreticisinin Ethem Pertev olduğunu biliyor muydunuz?
Türk ilaç sanayisinin başlangıcı oluşturan eczanelerin ilk adımı 1867 yılında açılan Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye ile atıldı. O yıllarda yapılan bir sayıma göre Osmanlı topraklarında hiç Türk-Müslüman eczacı yoktur. Eczacıların tümü gayrimüslimlerde oluşuyordu. İlk Müslüman eczaneleri Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye mezun verdikten sonra 1880'li yıllarda açılmaya başlandı. İlk Türk eczacılardan biri de Ethem Pertev'dir.
Osmanlı ilaç sanayi o yıllarda daha ziyade aktar usulüne dayanır. Aktarların çeşitli bitki özlerini karıştırarak elde ettikleri ilaçlar, Osmanlı halkının hastalıklarına deva olur.
Eczacılık mektebinin olmadığı o yıllarda eczacı olmanın iki yolu vardı. Birincisi yurtdışında eğitim görmek, ikincisi bir eczacının yanında çıraklık etmek. Bu iki yol da Türkler için uygulanması zordu. Zira yurtdışı eğitimi mali güç gerektirmektedir. Usta çırak ilişkisi içinse bir eczaneye girmek şarttır. Bu ise bütün eczaneler gayrimüslim olduğu için güçtür. Dolayısıyla bu engel, ilk Türk eczacılık mektebi açılana kadar devam eder. Mektep açılıp ilk mezunlarını verince de şehirde yavaş yavaş yerli eczaneler açılmaya başlanır.
Ethem Pertev, Osmanlı topraklarında açılan ilk sivil eczacılık okulunu bitirdikten sonra bir süre staj yapacak yer arar. Daha sonra askeri eczanede stajını tamamlar. 1895 yılında ise "Ethem Pertev Eczanesi" adıyla Aksaray'da ilk iş yerini açar. Böylece Türk eczacılık tarihinde ikinci Türk eczanesi olarak yerini alır.
Ethem Pertev, 1980'li yıllara kadar Türk sağlık sektöründe kullanılacak olan Pertev Şurubu'nu işte bu dükkanda 1895'te üretir. Ethem Pertev'i de bugüne getiren bu şuruptur. Çünkü Ethem Pertev ürettiği bu şurupla literatüre ilk Türk müstahzar(ilaç üreticisi) olarak geçti. Ethem Pertev eczanenin arka kısmına kurduğu laboratuvarda bir yandan şurup üretimi gerçekleştirirken bir yandan da farklı formüller geliştirir.
1900 yılında Eczacı Mehmed Kazım Bey ile ortaklaşa ilk katı ilaç üretimi tesisi olan "Osmanlı Komprime Laboratuvarı "nı kurar. Burada kinin, döver ve karbonat hapları üretmeye başlar. Bu yıllarda katıldığı uluslararası sergilerde birçok altın madalya kazanır. I. Dünya Savaşı'nda ürettiği ilaçlarla Osmanlı ordusunun ilaç ihtiyacının bir kısmını karşılar. Savaştan sonra 1924'te Pertev Müstahzarat Laboratuvarı daha geniş bir mekân olan Çemberlitaş'taki imalathaneye taşınır. Bu laboratuvarda yaklaşık 20 çeşit ilaç üretilir. Ethem Pertev 1927 yılında kayınbiraderi ile ortak olur ve "Ethem Pertev ve Şeriki" ismiyle bir şirket kurarak idareyi kayınbiraderi Eczacı Niyazi Özmay'a devreder.