Rus esaretinden Sultan Abdülaziz sayesinde kurtulan Şeyh Şamil
Rus işgaline karşı direnişiyle tanınan Dağıstanlı lider Şeyh Şamil, hayatı boyunca verdiği destansı mücadeleler sebebiyle "Kafkas Kartalı" olarak anıldı. 1859'da Ruslara esir düşen Şeyh Şamil, 10 yıl boyunca esaret altında yaşadı. Peki, on yıllık bu esaretin ardından imparatorluk topraklarına gelen Şeyh Şamil'in Sultan Abdülaziz'den istediği neydi? Rus topraklarında kalacak ailesi ve gelecek nesildeki soyu adına hangi endişeleri taşıyordu? İşte tarihi bir vesika ile ayrıntılar...
Bu düşünceyle harekete geçen Şeyh Şamil, ailesiyle birlikte hacca gitmek için Rus çarından müsaade istedi. Rus Çarı II. Aleksandr, ilk etapta yıllarca devletine rahat vermeyen İslam mücahidi Şeyh Şamil'in bu isteğine sıcak bakmadı. Fakat "Kafkas Kartalı"na duyduğu hürmet yine de olumsuz bir cevap vermesini engelliyordu. Rus çarı, oğlunu rehin bırakması ve hac vazifesini yerine getirdikten sonra geri dönmesi şartıyla Şeyh Şamil'in isteğini kabul etti.
Şeyh Şamil Rusların izin vermesi üzerine hacca gitmek amacıyla 31 Mayıs 1869'da önce İstanbul'da uğradı. İstanbul'da halletmesi gereken bazı mevzular vardı, her ne kadar Rus çarından izin alsa da oğlunu orada rehin bırakmak ve hac vazifesi dönüşünde tekrar Rus topraklarına dönmek içine sinmiyordu.
Şeyh Şamil aklında bu düşüncelerle Osmanlı sultanı Abdülaziz ile görüşmeye karar vermişti. Sultan Abdülaziz ile görüşecek, ondan ömrünün geri kalan kısmını Medine'de geçirmesini ve aile efradının artık Osmanlı Devleti himayesinde yaşamasını sağlamasını rica edecekti. Osmanlı sultanının vereceği cevap ailesinin ve gelecek nesillerdeki efradının hayat tarzı için oldukça önemliydi.
Kafkas Kartalı, 15 Ağustos 1869'da ise Sultan Abdülaziz tarafından Dolmabahçe Sarayı'nda kabul edildi. Osmanlı sultanı Abdülaziz, İslam mücahidi Şeyh Şamil'in bu isteğini elbette reddetmeyecekti. Derhal Rus Çarı II. Aleksandr ile görüşmek üzere bir elçi gönderdi. Elçi vasıtasıyla Şeyh Şamil ve ailesinin Rusya'ya dönmeyip Osmanlı Devleti sınırları içerisinde kalmalarını istedi.
Osmanlı elçisiyle görüştükten sonra Çar Aleksandr, Abdülaziz'in bu isteğini kabul etti. Böylece Şeyh Şamil'in Rusya'daki 10 yıllık esareti bitmiş oldu.
Şeyh Şamil, Sultan Abdülaziz tarafından kendisine tahsis edilen köşkte 7 ay oturdu. Sultan, ayrıca Şeyh Şamil'e ve aile fertlerine maaş bağlattı. Hac farizasını yerine getirdikten sonra İstanbul'a dönmesi beklendiği için Zarif Paşa Konağı da kendisine tahsis edildi.Sultan Abdülaziz verilen bu izinden sonra Şeyh Şamil'i çok arzuladığı kutsal topraklara gönderdi. İslam mücahidi, 25 Ocak 1870'de Abdülaziz'e veda ziyaretinde bulunduktan sonra İstanbul'dan ayrıldı.
