Seddülbahir Kalesi: Çanakkale Boğazı'nın gazi muhafızı
Çanakkale Muharebeleri'nde ilk şehitlerin verildiği yer, tarihi Gelibolu Yarımadası'nda bulunan Seddülbahir Kalesi'dir. Bu yapı, Çanakkale Boğazı'nın güvenliğinde kritik yol oynamıştır. Boğazın "Gazi Muhafızı" olarak anılan kale, 1659'da Sultan 4. Mehmed'in annesi Hatice Turhan Sultan tarafından inşa ettirilmiş. İşte, tüm detaylarıyla Seddülbahir Kalesi...
🔹 Seddülbahir Kalesi, 1656 senesinde Venediklilerin, Limni ve Bozcaada işgalinden sonra 1659'da savunma maksadıyla inşa edilmiş bir kaledir.
🔹 Bu kale; Çanakkale şehrinin Rumeli kıyısında, Gelibolu Yarımadası'nın Ege Denizi'ne bakan tarafında konumlanmış. Burası tarih boyunca çeşitli devlet ve milletlere ev sahipliği yapmıştır.
🔹 Çanakkale şehri ve boğazı, jeopolitik anlamda her zaman kıymetli bir bölge olmuştur. Çanakkale Boğazı, Osmanlı İmparatorluğu'nun eline geçtiğinde, Fatih Sultan Mehmed tarafından 1463'te, boğazın en dar yerinde karşılıklı olarak iki kale inşa ettirilmiştir.
🔹 Bunlar; "Kilidülbahir" günümüzdeki ismiyle Kilitbahir ve "Kale-i Sultaniye" yine günümüz adıyla Çimen Kalesi'dir. Sultan Mehmed'in ardından, farklı zaman dilimlerinde Çanakkale Boğazı'ndaki kalelerin yetersiz kaldığı düşünülmüş.
🔹 Bundan ötürü de boğazın olduğu yere, karşılıklı altı kale yapılmasına salık verilmiştir. 1657 - 1659 seneleri arasında, IV. Mehmed'in annesi Valide Sultan tarafından Kumkale ve Seddülbahir Kalesi yaptırılmış.
🔹 Masraflarını Hatice Turhan Sultan'ın karşıladığı kale, Ahmet Paşa'nın kontrolünde inşa edilmiş, mimarı ise Mustafa Ağa olduğu tahmin ediliyor.
🔹 Evliya Çelebi, kalenin mimarı için işlerin yürütülmesinden sorumlu Ankebud Ahmed Paşa'nın ismini vermektedir. Naima ise İstanbul'dan gönderilen saray mimarlarından bahsetmekte; ancak isim vermemektedir.
🔹 Hatice Turhan Sultan'ın kaleleri inşa edilirken saraydaki baş mimarın Mustafa Ağa olduğu göz önünde bulundurularak mimarının Mustafa Ağa olduğu varsayımları hakimdir.
🔹 Seddülbahir Kalesi, Çanakkale Muharebeleri esnasında 12 adet top ile savunmaya katılmıştır. 3 Kasım 1914 tarihinde müttefikler tarafından bombalanmış olup bu saldırı ile tarafımız ilk şehitlerini vermiştir. Şehitlerimiz ise kalenin kuzeydoğu duvarına bitişik kabristana defnedilmiştir.
🔹 Sonraki süreçte ise Birleşik Filo, boğazın giriş tarafında savunmayı yok etmek adına 19 Şubat 1915 ve 25 Şubat 1915 tarihlerinde kaleyi tekrar hedef almıştır.
