Arama
Selçuklu şehrinin özellikleri
Türk tarihinin büyük devletlerinden biri olarak kabul edilen Selçuklular, kurdukları şehirlerde mimari ve kültürel özelliklerini yansıtırlar. İslami çizgilerin ön planda olduğu kentler, Osmanlı'nın da alt yapısını oluşturur. İran bölgesinde inşa edilmeye başlanan Selçuklu şehirleri, Anadolu'ya yayılarak Fars-Arap-Türk kültürünü harmanladı. İşte Büyük Selçuklu şehirlerinden ön plana çıkanlar...
Şehir kelimesinin kökeni
🔷 Farsçadan gelen bir kelime olan şehrin Arapçadaki karşılığı "Medine"dir. "Ünlü, belirgin, şöhret bulmuş, öne çıkmış, şanlı" anlamına gelir. Şehir aynı zamanda "medeniyetin tezahür ettiği yer" olarak bilinir.
🔷 Türk Dil Kurumuna göre şehir kelimesi tanımı şu şekildedir: "Nüfusunun çoğu ticaret, sanayi, hizmet veya yönetimle ilgili işlerle uğraşan, genellikle tarımsal etkinliklerin olmadığı yerleşim alanı, kent, site."
Selçuklularda şehirleşme
🔷 Selçuklu sultanları ve devlet adamları şehirleşmeye dair imar çalışmalarına önem vermişlerdir. Bugün Anadolu'dan önce Horasan bölgesinde Selçuklulardan kalan bir şehir kimliği vardır.
Camilerin fonksiyonu
🔷 Cami, kelime olarak "cem eden, toplayan" anlamına gelir. İslam şehrinde cami, şehir yapılarının en başında yer alır. Sadece bir ibadet mekanı değil, eğitimin ve sosyal hayatın merkezidir.
🔷 Camide üç öğün ücretsiz yemek verilir. Çevresinde ziyaretçiler ve ibadete gelenler için inşa edilmiş; atların bakımı için bir alan, temizlik için hamam ve bir kütüphane bulunur.
🔷 VAV TV'de ekranlara gelen ve Prof. Dr. Haşim Şahin'in sunduğu "Doğu'dan Batı'ya Tarih" programının 60. bölümünde de "Selçuklularda Şehir, Kültür ve Medeniyet" konusu, alanın uzmanı Prof. Dr. Tülay Metin ile konuşuldu.
🔷 Prof. Dr. Metin, caminin fonksiyonunu şöyle özetledi: "Selçuklu şehirlerinde üçlü yapılanma ön plana çıkar. Cami, medrese ve hamam bir aradadır. Bedenin, ruhun ve aklın temizliği buralarda yapılırdı."
Rey şehri
🔷 Şehir; iç kale, asıl kale ve dış mahallelerden oluşur. Tekstil ve seramikte önemli bir yeri olan şehrin ipekli dokumaları, cilalı porselen tabakları meşhurdur.
🔷 1042 yılında Selçukluların eline geçen şehir, en iyi dönemini Büyük Selçuklu Devleti'nin kurucularından Tuğrul Bey'in buraya gelmesiyle yaşar. Sultan, büyük bir imar faaliyeti başlatır ve kentte bulunan Büveyhi Sarayı'nı tamir ettirip yerleşir.
🔷 Rey, Sultan Melikşah devrinin başlarına kadar Selçuklu Devleti'ne başkentlik yapar. Şehirdeki Selçuklu izi günümüzde de görülür.
◾ Bugün Rey'de bulunan Tuğrul Bey'in kümbeti, devasa büyüklüğü ve mimarisiyle turistlerin ilgi odağıdır
🔎 Kümbet nedir?
Selçuklu hanedanı zamanında yapılan kendine özgü yapısı olan anıt mezarlardır.
Genellikle büyük devlet ve din adamları için yapılmıştır.
Selçuklu İsfahan'ı
🔷 Arapça kaynaklarda "Sibahan, İsbahan" şeklinde geçen şehir "atlı askerler" anlamına gelir. Şehir tarih boyunca içinde yetişen meyvelerin lezzeti ve bolluğu sayesinde güzel anılır.
🔷 Şehrin Selçuklulara geçişi, 1051 yılında Tuğrul Bey'in gayretleriyle olur. Hükümdar şehre girdikten sonra üç yıl vergi almaz ve kentin imarı için 500.000 dinar harcar.
🔷 Alp Arslan'ın oğlu Melikşah, Selçuklu Devleti'nin merkezini Rey'den buraya taşıyınca şehirde büyük bir imar faaliyeti başlatır. İran cami mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan Cuma Camii, bu dönemde inşa edilir.