Sultan Abdülhamid'in Şeyhülislam olarak görevlendirdiği Abdullah Quilliam kimdir?

İsmini Abdullah Quilliam olarak değiştiren William Henry Quilliam, 1856 yılında İngiltere'nin Liverpool şehrinde doğdu. 19. yüzyılda din değiştirerek Müslüman oldu. İngiltere'de ilk İslam merkezini ve camisini kurdu. Çocukluğu Isle of Man'de geçti. Liverpool Enstitüsü'nde eğitimini tamamlamasının ardından 1878'de avukatlık yapmaya başlayan Quilliam, fakirlerin avukatı olarak tanındı. Çeşitli sebeplerle Kuzey Afrika'ya yaptığı seyahatlerde İslâm dinini tanıma fırsatı buldu.

Quilliam titiz araştırmalar sonucunda 1887'de Müslüman olarak Abdullah adını aldı. Aynı yıl Liverpool İslâm Cemiyeti'ni kurarak tebliğ faaliyetlerine başladı. Abdullah Quilliam, Evini cami haline getirdi. Brougham Terrace'a taşındıktan sonra satın aldığı komşu binalarla birlikte burasını cami, kütüphane, müze, yatılı ve gündüzlü okullardan oluşan küçük bir külliyeye çevirdi. İngiltere'deki ilk caminin ve İslami merkezin kurucusu olarak bilinir. Müslüman olduktan sonra İngiltere'de İslam'ın ilerlemesinde etkili olmuştur. Onun yazıları ve yaptığı yardımlar vesilesiyle birçok İngiliz Müslüman olmuş; başta ailesi annesi, eşi ve oğulları İslam dinini seçerken birçok İngiliz aydınını da etkilemeyi başarmıştır.

Müslüman olduktan sonra İslam'ın İngiltere'de yükselmesini sağlayan, ülkedeki ilk camiyi inşa eden, Sultan 2. Abdülhamid'in Britanya ve adalarından sorumlu Şeyhülislam olarak görevlendirdiği Şeyh Abdullah Quilliam, yaptıklarıyla İngiliz Müslümanları için örnek olmaya devam ediyor. Quilliam, hak mücadelesindeki çabalarından dolayı dönemin gazetelerinden Liverpool Courier tarafından Liverpool'un "gayri resmi başsavcısı" olarak nitelendi.

Abdullah Quilliam, gayrimüslim çocukları için Medina House adıyla kurduğu yetimhanede, çizim ve teknik ressamlık, kimya, elektrik, fotoğraf ve fotometri, resim, stenografi alanlarında dersler verildi; Arapça, Fransızca, Farsça ve Urduca öğretiminin yanı sıra, sanatsal ve bilimsel etkinlikler de gerçekleştirildi. Ayrıca cuma namazları da burada kılındı, bizzat Quilliam yönetiminde nikâh ve cenaze merasimleri yapıldı.

1887'deki Fas ziyareti, Quilliam'ın hayatının dönüm noktası ve İngiltere'de bir dönemin başlangıcı oldu. Ziyaretin ardından 31 yaşında Müslüman olan ve Abdullah adını alan Quilliam, zaman kaybetmeden Liverpool'da İslam'ı yaymaya başladı.

İslamiyet'i sadece kendisinin değil aynı zamanda toplumların da kurtuluşu olarak gören Quilliam, Müslüman olmasından sadece aylar sonra ülkenin ilk camisi 'Liverpool İslam Merkezi'ni kurdu. Aynı zamanda medrese olarak da işlev gören merkez, o dönem sadece bir boşluğu doldurmakla kalmadı aynı zamanda İslam'ın, kendi topraklarında İngilizlere doğrudan ulaştığı bir yer haline geldi.

Quilliam, yaptığı çalışmalarla Viktorya döneminde aralarında yazarların ve soyluların da bulunduğu 600'e yakın İngiliz'in İslam'a geçmesine vesile oldu. Ay yıldızla süslenen Liverpool İslam Merkezi, bu kişilerin şehadetleriyle uzun süre yankılandı.

Çalışmalarını yazılı alana da taşıyan ve herkese ulaşmayı amaçlayan Quilliam, İngiltere'de İslam'ın daha iyi anlaşılması amacıyla Faith of Islam (İslam İnancı) adıyla risaleler bastırıp dağıttı. İlk baskısı 1889'da yapılan Faith of Islam, Viktorya dönemi İngilizlerinin İslam'ı tercih etmesinde de etkili oldu.

Malezya ve Hindistan Müslümanlarının desteğiyle, haftalık ve aylık olarak yayımlamaya başladığı sekiz sayfalık The Crescent ve otuz iki sayfalık The Islamic World gazetelerini (1893) Avustralya, Yeni Zelanda ve Yeni Güney Galler (Avustralya) gibi ülkelere gönderip düşüncelerini yaymaya çalıştı.