Tarihte İslam coğrafyalarında meydana gelen depremler
Tarihte, jeolojik yapıları nedeniyle fay hatları üzerinde bulunan İslam ülkelerinde depremler sık görüldü. Bu fay hatları pek çok depremi tetikledi; beraberinde gerçekleşen afetler de can ve mal kaybına yol açtı. Peygamber Efendimiz ve ashabı, deprem gibi doğal afetlerden sonra Allah'a dua edilmesini tavsiye ederdi. Peki, tarihte İslam coğrafyalarında meydana gelen depremlerin etkileri ne oldu? Hangi depremden sonra dağ parçalanarak denize kaydı ve nehir tamamen kayboldu?
Bazı hadislerde Irak, Mısır ve Necid gibi yerlerde depremsel hareketliliğe vurgu yapılır. Farslar, yönetimleri altındaki Irak'ta kültürel mirasın korunması amacıyla önemli kurumları depreme dayanıklı malzemeden inşa etmişlerdir.
Tarihte benzer önlemlerin Farsları izleyen Hindistan ve Çin'de de alındığı belirtilir.
Tarih boyunca Arap yarımadasında büyük depremler oldu. Bîrûnî, Medine'de 627 yılının "deprem yılı" diye adlandırıldığını kaydeder. 641 yılında Medine'den Dımaşk'a uzanan coğrafyada çeşitli depremler gerçekleşti.
Hz. Ömer ve oğlu Abdullah Medine'de, Hz. Ali Rahbe'de, Ebu Derdâ Dımaşk'ta, Abdullah bin Mes'ûd Fesâ'da bu depremleri hissetmişti.
Kaynaklarda 873 ve 1015 yıllarında Hicaz'da gerçekleşen depremlerden bahsedilir. Bu bölgede kayıtlara geçen en şiddetli deprem 1256'da meydana geldi. Üç gün içinde artçılarıyla birlikte 14 sarsıntının hissedildiği depremin son günü Medine'nin Harre bölgesinde volkanik bir patlama oldu; üç minare yüksekliğinde lav tepecikleri oluştu.
Medine halkı, püsküren lavları Peygamberimize nisbet edilen bir rivayetteki, "Hicaz bölgesinden çıkacak ve Busrâ'daki develerin boyunlarını aydınlatacak ateş"le irtibatlandırmış ve kıyametin yaklaştığı düşüncesine kapılmıştı.
24 Kasım 847 tarihinde meydana gelen, tahminen 7 şiddetindeki depremden Mağrib, Mısır, Antakya, Dımaşk, Musul, Humus ve bütün Cezîre bölgesi etkilenmiş; Şam Emeviyye Camii'nin dörtte biri yıkılmıştı.
Bu depremde Antakya'da 20 bin, Musul'da 50 bin kişi yaşamını yitirdi. Aynı kuşaktaki 856 yılı depreminde Yemen'de yer kabuğunda büyük çökmeler oldu; plato üzerindeki bir mezra başka bir mezraya doğru kaydı.
Bu kuşakta kayıtlara geçen en büyük deprem 1302 yılında meydana geldi. Şiddetinden dolayı Mısır'da dağlar yarıldı, surlarda büyük çatlaklar oluştu, yerden sular fışkırdı, pek çok ev ve cami yıkıldı.
İskenderiye'de de ağır hasara yol açan depremde Akdeniz'deki büyük fırtınadan dolayı şehrin önündeki gemiler karaya vurdu. Akkâ'da yaşanan gelgitte deniz 2 fersah geri çekildi, açılan alana giren pek çok insan boğuldu. Bu kuşakta 880, 955 ve 1204 yıllarında da benzer depremler meydana geldi.
