Üç aylarda başlayan dini seferberlik: Cerre çıkmak
Osmanlı Devleti kuruluşundan itibaren içerisinde barındırdığı alimler, inşa ettiği medreseler ve yetiştirdiği öğrencilerle ilme verdiği önemi gösterir. Çağları aşan Osmanlı medeniyeti, muhteşem örnekliğiyle günümüze ışık tutar. Toplumun da eğitim seviyesini önemseyen Osmanlılar, her yıl gerçekleşen cerre çıkma etkinliği ile bunu sağlamaya çalışır.
Osmanlı'da medreseler
🔷 Altı yüz yıllık bir devlet olan Osmanlı tarihine bakıldığında, devletin kalitesini ve halkın eğitim seviyesini belirleyen en önemli kurumların medreseler olduğu görülür.
🔷 Devletin kurucusu Osman Gazi'nin en yakınında bulunan Dursun Fakih, Şeyh Edebali'den tefsir, hadis, fıkıh dersleri alan, gazilere imamlık yapan bir ilim adamıdır. Devletin kuruluşundan itibaren yönetimde ilim ehli kimselerin yer alması eğitime verilen önemi gösterir.
İlk Osmanlı medresesi
🔷 İlk Osmanlı medresesi 1331 yılında Orhan Gazi tarafından İznik'te kurulur. İznik Orhaniyesi adını da taşıyan medreseye Mısır'da yetişen, eserleriyle tanınmış alim Davûd-i Kayserî, ardından Taceddin-i Kürdî, Alâeddin Ali Esved müderris olarak tayin edilir.
🔷 Medreseye devrin büyük alimlerinin çağrılarak görevli tayin edilmesi, devlet tarafından maaşa bağlanarak her türlü ihtiyaçlarının giderilmesi, Osmanlı'nın ilme verdiği önemi gösterir.
Medreseler başkenti Bursa
🔷 Osmanlı'nın ilim adamı yetiştirmesine verdiği önem devletin ilk elli yılında apaçık bir şekilde görülür. Devletin kuruluş felsefesi kurulan medreselerle açığa çıkar.
🔷 I. Murad, Yıldırım Bayezid, Çelebi Mehmed, II. Murad ve bazı devlet adamlarının yaptırdığı yirmi bir medrese ile Bursa cazip bir ilim merkezi haline gelir. Daha sonra başta Edirne ve İstanbul olmak üzere pek çok şehirde mektepler açılır.
🔷 Eğitime bu denli önem veren Osmanlı Devleti, halkın ilim seviyesinin artması için bir uygulama başlatır. Sözlükte "çekmek, kendine doğru çekmek, celbetmek" anlamına gelen ve daha çok "cerre çıkmak" şeklinde kullanılan bu uygulama, Osmanlı'nın kurulduğu zamandan itibaren varlığını sürdürür.
🔷 Osmanlı eğitim sisteminde sıbyan mektebinden sonra ileri düzeyde eğitim veren orta ve yüksek dereceli kurumlara medrese denir. Medreseler genellikle külliye formunda inşa edilen yapıların içinde bir parça olarak yer alan eğitim kurumlarıdır.
🔷 Külliyede hamam, dârüşşifâ, imaret, cami ve medrese bir aradadır. Medreselerde, eyvân denilen dershaneler, müderrislerin odaları, ibadet için mescit, kütüphane, şifâhâne, talebe için odalar, hamam ve yemekhane bulunur.
