Ünlü ressamların tuvalinden Osmanlı sultanları
Osmanlı Devleti'nin 1299 yılındaki kuruluşundan itibaren 36 padişah bu topraklarda hüküm sürdü. Onları, yazılı metinlerden öğrendiklerimizin yanı sıra ünlü ressamların tuvallerine aktardıklarıyla gözümüzde canlandırdık. Gravür, yağlıboya, suluboya ve fildişi üzerine boyama gibi çeşitli tekniklerde yapılmış olan bu portreler, tarihe adeta ışık tuttular. Osmanlı sultanlarının portreleri ve onlara dair bilinmeyenleri sizler için derledik.
📌Topkapı Sarayı Müzesi resim koleksiyonunun bir bölümünü Osmanlı sultanlarının portreleri oluşturur.
📌Padişah portreciliği açısından son derece değerli olan bu koleksiyon, Osmanlı Devleti'nin 1299 yılındaki kuruluşundan itibaren hüküm süren 36 padişahın gravür, yağlıboya, suluboya ve fildişi üzerine boyama gibi çeşitli tekniklerde yapılmış olan portrelerinden zengin örnekler sunar.
📌Fatih Sultan Mehmet'ten önce hiçbir padişah, portresini yaptırmamıştı. Bu sebeple Osmanlı padişah portreciliğinde, yaşadığı dönemde portresi yapılmayan sultanların dış görünüşleri tarihî metinlerde anlatıldığı biçimde veya tamamen hayalî olarak betimlenmişti.
📌Fatih Sultan Mehmet'ten sonra tahta çıkan padişahların birçoğu portresini çizdirdi.
📌Saray sanatçılarının bağlı olduğu Ehl-i Hiref teşkilatının nakkaşhanesinde çalışan sanatçıların minyatür geleneğinde yaptığı portrelerin, padişahların fiziksel özelliklerini oldukça gerçekçi bir biçimde yansıttığı görülür.
Fatih Sultan Mehmet'in Gentile Bellini tarafından çizilen portresi.
📌Çoğu kez bizzat padişahın siparişi üzerine yapılan bu portrelerin gerçekçi olmasındaki en önemli etken, nakkaşların padişahı yakından görme olanağına erişmiş olmalarıydı.
📌Osmanlı nakkaşlarının yanı sıra, Avrupalı ressamlar tarafından da çok sayıda padişah portresi yapılmıştı.
📌Batılı ressamlar, kimi zaman minyatür portrelerden, kimi zaman erken tarihli gravürlerden esinlenerek, kimi zaman da hayali olarak Avrupa'daki Osmanlı imajına uygun olan padişah portreleri ortaya koymuşlardı.
Fausto Zonaro'nun, Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'a ilk girişini tasvir ettiği resim. (Zonaro kendisini Fatih'in solundaki siyah cübbeli olarak konumlandırmıştı. İkisinin yaşadığı dönem arasında 400 yıllık fark bulunuyor.)
📌Ressamların bir bölümü, Osmanlı topraklarına seyyahların veya elçilerin maiyetinde gelerek, ulûfe, cuma selamlığı, bayram gibi çeşitli sebeplerle yapılan merasimlerde padişahları yakından görme olanağına sahip olmuş ve bu sayede daha gerçekçi portreler yapmışlardı.
📌Yukarıda da belirttiğimiz gibi, yaşadığı dönemde sanatçılara poz vererek portresini yaptıran ilk Osmanlı padişahı, Fatih Sultan Mehmet'ti.
📌Padişahın minyatür geleneğinde yapılmış portreleri, Topkapı Sarayı'nın el yazma koleksiyonuna, yağlıboya portreleri ise resim koleksiyonuna kayıtlıdır.
Fatih Sultan Mehmet'in Sinan Bey tarafından çizilen minyatürü.
📌Fatih Sultan Mehmet'in, 1907 yılında Sultan II. Abdülhamid'in emriyle saray ressamı Fausto Zonaro tarafından yapılmış olan yağlıboya portresi, koleksiyondaki en önemli örneklerden biridir ve ünlü İtalyan ressam Gentile Bellini'nin Fatih portresinden kopya edilmiştir.
📌Günümüzde Londra'da, National Gallery koleksiyonunda bulunan Bellini imzalı portrenin yapımı için Sultan'ın ressamı sarayına davet ettiği, hatta resmi yapılırken sanatçıya poz verdiği bilinir. Bu nedenle portre, Fatih'in fizyonomisini gerçekçi bir biçimde yansıtır.
Fatih Sultan Mehmet'in Fausto Zonaro tarafından, Bellini'nin tasvirinden yola çıkılarak çizilen portresi.
