Arama
Uygurların cesur hatunu: İparhan
Yaşadığı dönemde cesaretiyle adından çokça söz ettiren Dilşad Hatun, eşinin vefatından sonra milletinin koruyuculuğunu üstelenmiştir. İki yıl boyunca Çin sarayında esir olsa da milleti için mücadele etmeyi elden bırakmamıştır. İffetli, namus timsali ve cesaretli oluşu onu başta Uygurlar olmak üzere tüm Türklerin belleklerinde yer edinmesini sağlamıştır. İşte, İparhan'ın yani Dilşad Hatun'un örnek hayatı...
HUNLARIN TORUNLARI
🔸 Türk dünyasının kanayan yarası Doğu Türkistan, yüreğimizdeki dinmeyen sızının en büyük müsebbibi durumundadır. Başta Türkistan olmak üzere dünyanın türlü yerine dağılmış halde yaşamlarını idame ettirmeye çalışan Uygurlar, Çin zulmüne maruz kalmaktadır.
🔸 Vaktinde Uygur Türklerinin komşusu olan Çin, değişen hakim güç ile birlikte bölgedeki milletlerin haklarını gasp edip bir de kirli siyasetini uygulayarak milyonlarca mazlumun ahını almıştır.
🔸 Hunların torunları olan Uygurların tarihinde, kendi milletini canı pahasına savunan, mücadele eden pek çok önemli şahsiyet bulunmaktadır. Bunlardan biri de İparhan daha çok bilinen adıyla Dilşad Hatun'dur.
MAKUS TALİHLİ BİR SULTAN: DİLŞAD HATUN
🔸 Tarihte Dilşad Hatun olarak bilinen İparhan, 1734 senesinde Üçturfan'da dünyaya gelir. Uygur Türklerinin önemli bir kısmını temsil eden Hocalar soyundan gelen bu hatun, ilerde yine kendi soyundan olan Hoca Cihan adında bir delikanlı ile evlendirilecektir.
🔸 İparhan'ın yaşadığı dönemde Hocalar sülalesi yönetimdedir. Çin - Mançu hükümeti ise Hunların torunları Uygurların topraklarına saldırmak için hazırda beklemektedir.
🔸 Çok geçmeden niyetlerini aşikar eden ve hedefleri doğrultusunda ilerleyen düşman askerleri, Hoca Cihan'ı şehit eder.
(X) *Görsel: Dilşad Hatun'un Kaşgar'daki türbesi
HOCA CİHAN'IN ÖLÜMÜ
🔸 İparhan, eşi şehit edilmeden evvel onun yanında yer alarak çok güçlü bir direniş sergiler. Eşinin ölümü Dilşad'ı çok etkilese de direnmeye ve halkının özgürlüğü için mücadele etmeye devam eder. Fakat Çin İmparatoru, karşısında bir kadın olduğunu duyunca hem bu savaşa bir son vermek hem de İparhan'ın dillere destan güzelliğiyle nam salmasından dolayı siyasi bir evlilik planlar.
🔸 İmparatorun işine gelecek olan bu durumun en önemli sebeplerinden biri de işgal ettiği Uygur topraklarında çıkabilecek herhangi bir isyanı da kolaylıkla bastırabilmek içindir.
(X) *Görsel: Dilşad Hatun'un Kaşgar'daki türbesi
İPARHAN'A SÖYLENEN YALAN
🔸 Dilşad Hatun bu teklifi şiddet ile reddeder. Chien Lung, Dilşad Hatun'un Pekin'e getirilmesi emrini verir. Bu emri ordunun başındaki Sao-Hui'ye verir. O da Uygurlar arasında sözü geçen Bedehşan Emiri Sultan Şah'a durumu anlatır.
🔸 Şah Cihan ve yanındakiler çoktan vefat etmiş olsa da imparator bunun İparhan'dan gizlenmesini ister. Çünkü İparhan'ın evliliği kabul etmesinin başka bir yolu yoktur. Bedehşan ise işin bu şekilde olmayacağını bir oyun çevirmeleri gerektiğini düşünür ve Said Molla'yı görevlendirir.
(X) *Görsel: Dilşad Hatun'un Kaşgar'daki türbesi
HALKINI KORUYAN SULTAN
🔸 İparhan'ı bir şekilde ikna etmek zorunda olduğunu bilen Molla ona "Müslüman halk zulüm ve işkenceden çok şikayetçi, Çinli kumandan eğer Dilşad Hatun, imparatordan rica ederse, kurtulursunuz" dediğini söyler.
🔸 Dönen dolaplardan habersiz olan İparhan, "Eğer halkımın kurtuluşu için bu şart ise seve seve gider söylerim" der ve 200 askeri ve Çinli alayla yola koyulur.