Zamanın tanığı: Osmanlı'daki saat kuleleri
Randevular saat kuleleri altında verilir ve burada beklenilirdi. Yön, adres tarifleri saat kulesine göre yapılırdı, hatıra fotoğrafları onun önünde çekilirdi, namaz saatine ne kadar zaman kaldığı görülürdü... Osmanlı Devleti'nde saat kuleleri, ilk olarak 16. yüzyılda Balkan topraklarında inşa edildi ve II. Abdülhamid devrinde yaygınlaştı. Zamanın tanığı olan Osmanlı'daki saat kulelerini derledik.
Saat Doğu'da geliştirilmişse de kule saati yapma geleneği Avrupa'da ortaya çıkmış ve ilk defa kilise ve saray kulelerinde uygulanmıştır. Avrupa'da XIV. yüzyılda yaygınlaşan saat kulesi yapma geleneğinin Osmanlı topraklarında XVI. yüzyılın sonlarında başladığı kabul edilir.
Osmanlı'da nasıl yaygınlaştı?
Bu gelenek Osmanlı dünyasında XVIII ve XIX. yüzyıllarda batıdan doğuya doğru giderek yaygınlaşmış, II. Abdülhamid'in, tahta çıkışının yirmi beşinci yılında valilere saat kulesi yapımıyla ilgili olarak gönderdiği irade üzerine saat kuleleri Anadolu içlerine ve Osmanlı coğrafyasının tamamına yayılmıştır.
Bursa'da Tophane Parkı içinde yer alan saat kulesi, ilk olarak Sultan Abdülaziz döneminde yaptırılmış ancak 1900'lü yıllarda bilinmeyen bir tarihte yıkılmıştır. 2 Ağustos 1904'te yapımına tekrar başlanmış olan saat kulesi, 31 Ağustos 1905'te tamamlanarak II. Abdülhamid'in tahta çıkışı şerefine, 31 Ağustos 1906 günü Vali Reşit Mümtaz Paşa tarafından törenle hizmete sokulmuştur.
İzmit, Kemalpaşa mahallesinde Kasr-ı Hümayun ile Atatürk Heykeli arasında yer alan, kentin karakteristik saat kulesini İzmit Mutasarrıfı Musa Kazım Bey tarafından, Sultan II. Abdülhamid'in tahta çıkışının 25. yıl dönümü nedeniyle 1902 yılında Neoklasik üslupta yaptırılmıştır.
Ayrıca saat kulesinin üç tarafında bulunan sebillerin alınlığında ve kapısının üzerinde kitabeler bulunmaktadır. Seyir balkonu altında çeşitli Osmanlı Devleti figürleri bulunmaktadır. Kulenin orta kattaki çember şeklindeki kartuşunda II. Abdülhamid'in tuğrası bulunmaktadır.
Köşelerdeki küre biçimli taşlar, daha büyük boyutlarda zemin kattaki kapı önlerinde de bulunmaktadır. Saat kulesinin üzerinde uzunca bir sancak direği vardır. 1913'de geçirdiği yangından sonra uzun bir süre harap durumda kalan ve bir süre depo olarak kullanılan kule, 2010 yılında restore edilmiş ve bugünkü görünümüne kavuşmuştur.
Antalya Saat Kulesi'nin kim tarafından ve ne zaman yapıldığı tam olarak bilinmemektedir. II. Abdülhamid, tahta çıkışının 25. sene-i devriyesinde valilere saat kulesi yapımıyla ilgili gönderdiği ferman ile Anadolu'da saat kulesi inşaatları hız kazanmış ve yaygınlaşmıştır.
Saat kulesi, 1942 yılına kadar bir kubbe ile örtülüydü. O yıl meydana gelen bir fırtınada bu kubbe zarar gördüğünden 1945 yılında yerine, burç mazgallarını andıran bir üst kısım ilave edildi.
