Depremi yutan kadim inşa tekniği: Ahşap
Kısa bir süre önce meydana gelen, yüreklerimizi burkan Kahramanmaraş depremlerinde binlerce insan betonarme apartmanların yığınları arasında vefat etti. Ancak sayısı ve katı az olan ahşap yapılar büyük felaketten zarar almadan kurtuldu. Tekniği ve teknolojisi tarihimizin derinliklerine kadar uzanan kadim inşa malzemesi ve yöntemi deprem dalgalarının kuvvetini ahşapların birleşim noktalarında eriterek yok etti.
➤ İnsanlık bugün var olan teknolojiye ve ilmi birikime tarihin ilk zamanlarından günümüze değin edinilen tecrübeler ve araştırmaların kümülatif ilerlemeleri sayesinde ulaştı. Mimarlık ve inşaat teknolojileri de bu sayede oldukça gelişmiş bir seviyeye geldi.
➤ Çelik yapılar, beton ile demirin bir arada kullanılması ile oluşan betonarme, kalıplarla hazır olarak üretilen prefabrik beton gibi yeni malzemeler son birkaç yüzyılda sıklıkla başvurulan yöntemlere dönüştü.
➤ Diğer bir yandan az da olsa geleneksel yöntemler de varlığını sürdürdü. Bunların en önemlileri toprak ile çeşitli malzemelerin karıştırılması ile oluşan kerpiç ve kadim yöntem ahşap sistemdi.
➤ Şehir merkezlerinden uzak, köy ve belde gibi küçük yerleşim birimlerinde bu yöntemlere başvurulurken, kentlerde yüksek katlı yapılar inşa etmek betonarme ile mümkün oldu.
➤ Doğası itibariyle oldukça ağır bir yüke sahip olan betonarme yapılar çeşitli ihmalkarlıkların, görmezden gelmelerin de etkisiyle deprem yüklerine mukavemet gösteremeyerek yıkıldı.
➤ Ancak Adıyaman'daki ahşap sistem ile tasarlanmış Zabıta Müdürlüğü hafif, az katlı, geniş bir araziye yayılmış planı ile yoğun deprem sarsıntılarına rağmen yıkılmayan nadir yapılar arasına girdi. Peki Zabıta Müdürlüğü çevresindeki onlarca betonarme yapının yıkılmasına karşı neden hiç zarar görmedi?
➤ İnsanoğlunun var olduğu ilk günlerden beri kullanılagelen ahşap sistem ile barınma işlevi gören onlarca ev ve mesken inşa edildi. Dünyanın çeşitli yerlerinde meydana gelen depremlere dayanabilen bu yöntem deneyim ve tecrübe sonucu gelişen bir sistemdi.
➤ Dayanıklı, birleştirilmesi ve yalıtımı kolay ahşap kiriş ve kolonlar bir araya getirilerek esnek ve hafif bir strüktür oluşturuluyor böylece yapı sallanma ve esneme hareketleri gösterse de yekpare halini kaybetmiyordu.
➤ Ahşabın bu özelliklerine vakıf olan mimarbaşları ve ustalar özellikle Anadolu'da cami ve mesken yapılarında ahşaba sıklıkla başvurdu. Öyle ki ahşabın esnekliğini artıran ve estetik olarak harika olan çivinin hiç kullanılmadığı, ahşabın birbirine geçerek bir bütün oluşturduğu eserler inşa edildi.
➤ Türk evlerinde kerpiç ve toprakla birlikte de kullanılan ahşap nerede ve nasıl kullanıldığına, hangi türden ağaçtan inşa edildiğine, kalınlığına, boyutlarına, yaşına göre gittikçe özelleşti ve mimari olarak hem estetik hem dayanıklılık yönüyle ön plana çıktı.
Mimari eserlerin dayanıklılığını ve aydınlığını sağlayan tonozlar
