İstanbul'un rengarenk 4 çiçek motifi

Aynısefa çiçeği, halk arasında ayçiçeği olarak adlandırılan ya da günebakan denilen bitki gibi gün boyu güneşi takip etmesi nedeniyle ''calendula'' adını almıştır. Latince çeviri yapıldığında çiçeğin adının, bizdeki karşılığı ile ''ayn-ı sefa'' olduğu görülmektedir.

Menekşe gibi doğaya uyumlu ve her hava şartına dayanıklı olan bu çiçek, İstanbul coğrafyasının hemen hemen her mekanında yetişmektedir. Doğada serbest halde yetiştiği gibi bahçelerde de süs bitkisi olarak kullanılmaktadır. Osmanlıcada ''Koyungözü'' olarak bilinen aynısefa, Osmanlı sanatında da stilize ve yarı stilize halleri ile kendine yer edinmiştir.

Kendine has duruşu ve rengi nedeniyle stilize çizimlerde bile fark edilen bu çiçek, tek sap üzerinde küçük yapraklarının aşağıya doğru şekil almasıyla resmedilmiştir. Karakterli yapısı ile her desen içinde ayırt edilebilir. Hem doğadaki hali hem de bahçelerde yetiştirilen hali ile çokça görülmesi sanatkarların dikkatini çekmiş ve bu motif kitap sanatkarlarımızdan çinilerimize kadar geniş bir yelpazede kullanım alanı bulmuştur.

Kara Memi'nin 1566 tarihli Muhibbi Divanı'daki halkarlarda yarı stilize olarak işlenmiş, 1687 tarihli Padişahlar Albümü'nde ve 1727 tarihli Ali Üsküdari'nin Gazeller Albümü'nde ise doğala daha yakın natüralist tarz kullanılmıştır. Kitap sanatlarında yalın veya katmerli olarak işlenirken, Çini sanatında oldukça az rastlanan bu motife, Topkapı Sarayı, Üsküdar Atik Valide Camii ile Ayasofya Kütüphanesi'nde rastlanmaktadır.

Lale, gül, karanfil, nergis gibi sanatımızın en çok kullanılan motiflerinden olan bahar dalı motifi, çiniden kalem işine, minyatürden tezhib sanatımıza kadar tüm alanlarda karşımıza çıkar. Kiraz, erik, badem, şeftali, elma ağaçlarının çiçeklenmiş dalları olarak yorumlanmış ve sanatımızda kullanılmıştır. 16. yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanmış olan bu motifin hangi meyve ağacının dalı olduğunu söylemek zordur. İlkbahar ayının doğaya yansıyan coşkusu olan çiçek açmış meyve ağaçları görüntüsü, sanatçılar tarafından yorumlanarak sanatın her alanında kullanılmış, genel görünümü nedeniyle de bahar dalı adı ile anılır olmuştur.