Küçültülmüş gerçekliğin sanatı: Diorama
Bir olayın yahut gerçekliğin modellenmesi ile ortaya çıkan "diorama" maalesef ülkemizde pek bilinen bir sanat dalı değil. Kocaeli'de yaşayan diorama sanatçısı İsmail Kuş, diorama yoluyla maziyi modelleyerek eski mahalle kültürünü kayıt altına alıyor. Fikriyat olarak gerçekleştirdiğimiz röportajda İsmail Kuş, maziye duyduğumuz özlem ve eski mahalleleri bize hatırlattı.
🔹 Diorama, "içinden" anlamına gelen dia kelimesi ile "görünen" manasındaki orama sözcüklerinin birleşimiyle meydana gelen bir tabirdir.
🔹 Sanat çevrelerinde hayal gücünün minik maketlerdeki ifadesi olarak görülen diaroma sanatı, daha çok müzelerde karşımıza çıkar.
🔹 Kil, karton, strafor, yapıştırıcı, plastik ve metal gibi farklı malzemelerle üç boyutlu maketler oluşturulur. Bu malzemeler, sanatçının hayal gücüyle birleşince gerçeğin adeta küçük bir kopyasına dönüşür.
🔹 Sokakta görülen bir ev, karşılaşılan sahne, eski bir mahalle, hatırası olan objeler… Bunların hepsi diorama sanatına konu olur. Ancak önemli olan objenin veya fotoğrafın bir hikayesi olmasıdır. Hikâyesi olan her şey, diaroma sanatının bir parçasıdır.
🔹 Bazı sanatçılar diaroma sanatını, kurgulanan bir olayın veya hikâyenin üç boyutlu olarak canlandırma sanatı olarak tanımlar.
🔹 Diorama'yı dünya genelinde pek çok sanatçı icra etse de çok tanınan diaroma sanatçılarının başında Lori Nix ve Mohamed Hafız gelir.
🔹 Suriye kökenli Amerikalı mimar ve sanatçı Hafız, çalışmalarında öncelikle Suriyeli mültecilerin hikâyelerini konu alır. Lori Nix ise büyük ölçüde insan yapımı felaketler ve tehdit edilen kentsel dünyaları canlandırır.
🔹 Türkiye'de diaroma sanatında öne çıkan isim ise İsmail Kuş. Bir köy evi yaparak başladığı bu sanata dört yıldır gönlünü vermiş durumda.
🔹 Birden fazla objenin kompozisyon oluşturacak şekilde dizilmesiyle oluşan diaroma sanatında, küçük ölçekler kullanılabildiği gibi gerçek boyutlu objelerin kullanımı da söz konusu.
🔹 Ancak her iki durumda da önemli olan durum, gerçekliktir. Bu, aynı zamanda kendisini diğer sanatlardan farklı kılan bir özelliğidir.
