Pazartesi günü Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde (IKBY) bağımsızlık referandumu yapılacak. ABD ve DEAŞ'a karşı mücadele veren koalisyon bünyesindeki bazı ülkeler ise böyle bir adımın mücadeleyi zayıflatacağı gerekçesiyle referandumun 2 yıl ertelenmesini talep etti. IKBY lideri Mesud Barzani ise erteleme için artık çok geç olduğunu, referandumun yapılacağını söyledi.
25 Eylül'de oylanacak olan bağımsızlık referandumunun uluslararası meşruiyeti ve desteği bulunmuyor. Türkiye, BM, ABD, İngiltere, Fransa, Irak komşu ülkeler referanduma karşı çıkıyor. Açıkça destek veren tek ülke ise İsrail.
ADIM ADIM REFERANDUMA GİDEN SÜREÇ
Irak'ın nüfusu 37 milyon, asker sayısı ise yaklaşık olarak 300 bin civarında. Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) ise Irak'ın kuzeyinde bulunan federal bir yönetim. Merkezi Erbil olan yönetimde 200 bin civarında peşmerge bulunuyor. Konuşulan diller ise yüzde 75 oranında Arapça, yüzde 15 oranında Kürtçe ve yüzde 5 oranında Türkçe.
IKBY'nin geçmişine bakarsak; 1970 yılında Saddam Hüseyin ve Mustafa Barzani arasında yapılan anlaşmayla kuruldu. İran Irak savaşında İran'ı destekledi Körfez savaşından sonra uçuşa yasak bölge ilan edildi. 1992 de merkezi yönetimin kontrolünden çıktı.
ABD'nin Irak'ı işgal etmesinin ardından bölge tamamen serbest hale geldi, dış işlerinde ise kısmen bağımsız hareket etmeye başladı. Nuri el maliki petrol gelirlerinden pay vermeyi kesince IKBY, durumu bağımsızlık argümanı olarak kullanmaya başladı.
DEAŞ'ın bazı bölgeleri işgal etmesiyle, IKBY'nin hak iddia ettiği birçok bölgeden ırak ordusu çekildi. Buralara peşmerge konuşlandı. Kerkük yönetimi fiili olarak IKBY'ye geçti ve bölgeyi DEAŞ'tan koruma iddiasıyla etki alanının genişletti. Barzani 2016-2017 yılında bağımsızlık referandumu için nabız yoklamaya başladı ve 7 Haziran'da bölgede bağımsızlık referandumu yapılacağını açıkladı.
TARİH: 25 EYLÜL 2017
IKBY Kerkük, Sincar, Başika, gibi tartışmalı bölgelerde de referandum yapacak. Bölgesel yönetimin bağımsızlığı 25 Eylül tarihinde oylanacak.
Saat farkından dolayı Çin'de elektronik oy verme işlemlerinin başladığını belirten Kürdistan Bölgesi Yüksek Seçim ve Referandum Konseyi Genel Veri Müdürü Karwan Celal, "Referandumda ilk oy Çin'de kullanılmış oldu" dedi.
YASAL DAYANAĞI YOK
2005'te ABD inisiyatifinde hazırlanan ırak anayasasında tartışmalı bölgelerin statüsünü belirlenmesi için yol haritası çizilmişti. Bu çerçevede anayasanın 140'ıncı maddesine göre söz konusu bölgelerde 2007 sonuna kadar önce nüfus sayımı ardından referandum yapılmalıydı. Fakat bu madde uygulanamadı. DEAŞ saldırıları ve Barzani yönetiminin uygulamalarından dolayı referandumla ilgili ön şartlar gerçekleşmediği için referandumun yasal dayanağı yoktur.
REFERANDUMA KARŞI TAVIRLAR
Irak yönetimi, IKBY'nin referandum kararını reddetti. Referanduma destek veren Kerkük Valisi Necmeddin Kerimi'yi görevden aldı. Irak Federal Mahkemesi de referandumu durdurma kararı aldı.
Türkmenler Araplar ve bazı Hristiyanlar referandumu boykot etme kararı aldı.
IKBY bünyesinde faaliyet gösteren Goran (Değişim) Hareketi, İslami Toplum Partisi de referanduma karşı çıkıyor.
Referandumun uluslararası meşruiyeti ve desteği bulunmuyor. BM, ABD, İngiltere, Fransa, Irak komşu ülkeler referanduma karşı çıkıyor. Açıkça destek veren tek ülke İsrail.
TÜRKİYE REFERANDUMUN NERESİNDE?
Türkiye, her zamanki gibi Irak'ın toprak bütünlüğünden yana bir politika izliyor. Referanduma açıkça karşı çıkıyor. Tehdit unsuru bu adımlara izin vermeyeceğini, bu ısrarın mutlaka bir bedeli olacağını ifade ediyor.
MUSUL VE KERKÜKE MÜDAHALE HAKKIMIZ VAR
1926 Ankara Anlaşması'na göre, Irak'ın toprak bütünlüğünün bozulması çizili sınırların anlamsızlaşması durumunda Türkiye'nin yasal olarak Musul ve Kerkük'e müdahale hakkı bulunuyor.
