1960 doğumlu Ali Toy, ülkemizin en sıra dışı hattatlarından. Öğrencilik yıllarında merhum Prof. Dr. Ali Alparslan'dan klasik usulde talik meşk eder ve icazetname alır. Hat sanatı ile mimari tasarım kurallarını aynı potada eriten Ali Toy, tasarımlarındaki kendine has üslubuyla dikkat çeker. Toy'un hattatlar içinde hilmiyle, tevazusuyla ve sakinliğiyle de ayrı bir yeri vardır.
Ali Toy'un 30 yıllık ahbabı Doç. Dr. Süleyman Berk, sanatkâr için şöyle diyor:
"Ali Toy, en az 30 yıllık ahbabım. Başından beri sanat çalışmalarını takip ediyorum. Ahlâken de mazbut bir insan; "melek haslet" bir şahsiyet. Son derece mütevazı bir sanatkâr. En önemlisi onun "mahviyet sahibi" olması; bir "İtibar Dilencisi" olmamasıdır. Yabancı bir sanatkârın güzel bir tespiti var: "İyi bir sanatkâr olmak istiyorsanız şahsiyetinize yatırım yapın." Bu çok önemli bir tespit. Nitekim Ali Toy için de fazla söze hacet yok."
HAT SANATINA İLGİSİ ÖĞRENCİLİK YILLARINDA BAŞLADI
Yıldız Üniversitesi'nde Röleve-Restorasyon dalında yüksek lisans eğitimi alan Toy'un hat sanatına ilgisi öğrencilik yıllarında başlar. 1985 yılında Talik hattın hocası Prof. Dr. Ali Alparslan Bey ile tanışarak talik hat üzerine dersler alır. Hat çeşitleri arasında, süs unsuru en az olan ta'lik yazı, onun kompozisyonlarında etkileyici bir dengeye kavuşur. 1988-1992 yılları arasında rika, divâni ve celi divâni hatları çalışır. Prof. Dr. Ali Alparslan hocanın 2006'da vefat etmesiyle, beraberlikleri de son bulur. Toy'un eğitimi 21 yıl sürer.
Bir röportajında Ali Toy, "Son Osmanlı hattatlarına yetişen meşhur hattatlarımızdan Prof. Dr. Ali Alparslan'dan on yıl boyunca çok şey öğrendim" şeklinde bir açıklama yapar.
Ali Toy, şimdilerde Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Güzel Sanatlar'da öğretim üyesi ve kufi yazı üzerinde araştırma ve incelemelerini sürdürüyor.
MİMARLIĞI KENDİSİNE IŞIK TUTTU
Toy'a çalışmalarında klasik hat kuralları ve kadim harfler zemin oluştururken mimarlığı da yeni tasarımlarında kendisine ışık tuttu. "Modern hat" olarak da tarif edilen bu yeni denemeler, Osmanlıca bilen herkes tarafından rahatlıkla okunur. Ayrıca yazı sanatının temel kurallarından olan "kalem kalınlığının harf büyüklüğüne oranı","boşluk ve leke dengesi", bütünü oluşturan parçalar arasındaki organik uyum" gibi kaideler, Ali Toy'un modern hatlarında gerekli şekilde uygulanır. Bu tür yazılarda geleneğimizden gelen geometrik desenlerden de istifade edildiği hissedilir. Yazılar adeta birer mimari tasarımdır ve hatta bazı yazılarından mimari yapılar veya üç boyutlu mimari unsurlar tasarlanabilir.
Ali Toy tasarımlarında yalın ancak güçlü bir ifade hissedilir. Bunda ta'lik hattatı olmasının etkisi büyük. Ta'lik hattı, hat nevileri içinde yalınlığı ve süs unsuru bulunmayışından, güzelinin ve dengelisinin zor yazıldığı bir yazı. Ali Toy yazılarının hem teknik, hem tasarım, hem de form zenginliği açısından çok güçlü olduğu görülür.
LÂLE FORMUNDA TASARLADIĞI LAFZA-İ CELÂL
Bir tasarım için 50 defa eskiz yaptığını dile getiren Ali Toy'un, pek çok levhası var. Ancak onun kızıl renkli, lâle formunda tasarladığı "Lafza-i Celâl" ayrı bir yere sahip. Ali Toy'un daha da çok tanınmasına vesile olan bu yazı, bir optik denge harikası. Eserin ritim duygusu ve haşmeti, tadına doyulmaz seyir zevki sunar.
Ali Toy, her şeyden önce çok iyi bir ta'lik hattatı. Eğer yolunuz bir gün Eyüp Sultan Camii'ne düşerse kıble duvarında kürsü hizasında pervazları ebrulu bir ta'lik yazı göreceksiniz.
Ali Toy hattıyla:
"Yetişmez mi bu şehrin halkına bu nimet-i Bâri
Habib-i Ekrem'in yari Ebâ Eyyûb el-Ensârî"
Ali Toy, çalışmalarıyla ilgili aşamalarını şöyle dile getirir:
"Talik, divâni, celi divâni ve rika hatlarından başka şikeste, kûfi ve mağribi hatları araştırıyorum. Bu hatların birkaçından karma tasarımlar da yazıyorum. Sülüs hat yazan hattatlarımıza bugün bilinmeyen tevkii, muhakkak, reyhan, icâze hatlarını araştırıp yazmalarını tavsiye ediyorum. Her çeşit klasik hattı, modern hattı ve çizgiyi seviyorum, eserlerimde kullanıyorum. Benim yazdığım modern hatlar, mimarlık ve klasik hat eğitimimin kesişmesi sonucu ortaya çıkan eserler." (A. Ulvi AKIN)
İSLÂM YAZISINDA HARFLERİN PLASTİK ZENGİNLİĞİ
Yurt içinde ve yurt dışında birçok sergiye katılan ve 28 şahsi sergi açan Ali Toy, IRCICA'nın düzenlediği 4 ayrı yarışmadan 6 ödül aldı. Çalışmalarını İstanbul'daki atölyesinde sürdüren ve özellikle talik, divâni ve modern hat eserleriyle dikkat çeken Ali Toy, modern hatlarda mimari tasarım bilgisi ve temel geometrik çizgileri kullanıyor.
Ali Toy'un 21 Nisan-10 Mayıs 2014 tarihinde "Harflerin İzinde" isimli modern hat sergisi sanatseverlerle buluştu. Yalova Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Süleyman Berk 30 yıllık ahbabı için, "Sergiye olan ilgi, Hattat Ali Toy'un sanatkâr olarak farkından kaynaklanıyor. Ali Toy, hat sanatında yeni bir nefes olmuş sanatkârdır. Ahmed Karahisâri çizgisinden, Râkım Efendi ve Şefik Bey çizgisinden gelen bir sanatkârdır. Özgün çalışmaları Ali Toy'u farklı kılan en önemli özelliği. Bu sergide, harfler yetkin bir sanatkârın elinde nasıl istiflenir, güzellikleri ve estetik yönü nasıl ortaya konulur, bunu görüyoruz. Sanatseverler, İslâm yazısında harflerin plastik zenginliğini net bir şekilde görebiliyor, yorumunu yaptı.
KLASİK YAZIDA DA BEHRE SAHİBİ
Mimar olmasının verdiği avantajı kullanarak sanatında yeni bir ufka yelken açan Ali Toy, "modern" olarak tabir edilen yazıda başarılı olduğu gibi, klasik yazıda da behre sahibi bir insan. Bu konuyla ilgili düşüncelerini dile getiren Süleyman Berk, bunun nedenini Toy'un çok sayıda yazıyı dikkatlice incelemesine bağladığını belirtti.
