Milli şairimiz Mehmet Akif Ersoy'un en yakın dostlarından birisi de Osmanlı devrinin son alimlerinden Elmalılı Hamdi Yazır'dır. Cumhuriyetin ilanından sonra Elmalılı Hamdi Yazır İstiklal Mahkemelerinde idamla yargılanırken diğeri İstiklal Marşı'nın şairi olsa da ikinci kez meclise girmesi istenmez. Şapka Devrimi'nden sonra iyice kabuğuna çekilen iki arkadaştan Elmalılı Hamdi Yazır şapka giymemek için 22 yıl boyu evinin bahçesine bile çıkmazken, Mehmet Akif Ersoy ailesiyle birlikte Mısır'a gider.
Mehmet Akif Ersoy
Bu arada dönemin diyanet işleri tarafından biri Kur'an tefsiri diğeri ise Kur'an meali yazması için görevlendirilir. Anlaşmaya göre Mehmet Akif yazdığı mealleri Elmalılı Hamdi Yazır'a gönderecek o da yazdığı tefsirin içine bu meali yerleştirecektir. Bu süre zarfında hem meal, hem de yaşadıkları sıkıntılar üzerinden dostlukları daha da ilerler. Hem çalıştıkları tefsir ve meal üzerine, hem de yaşadıkları zorlukları birbirlerine yazdıkları mektuplarda dile getirirler.
Mehmet Akif Ersoy bilindiği üzere Türkçe ibadetin tartışılmaya başlaması üzerine Kur'an meali yazmaktan vazgeçer. Bu görev de Elmalılı'ya verilir. Mısır'da hastalanan ve İstanbul'a döndükten kısa bir süre sonra vefat eden Mehmet Akif'in ölüm haberini alan dostu Elmalılı Hamdi Yazır büyük üzüntü yaşar. Mehmet Akif'in ölümünden sonra kaleme aldığı iki uzun şiirde bu üzüntüsünü dile getirir.
Mersiye tarzında yazılan iki şiirin dışında bir de dörtlüklerden oluşan altı kıtalık yine vefatından sonra kaleme aldığı bir şiir daha vardır. Yeni Şafak'ın haberine göre, bu şiirleri Elmalılı Hamdi Yazır üzerine akademik çalışmalarını sürdüren Necmi Atik ilk kez gün yüzüne çıkardı. Elmalılı Hamdi Yazır'ın el yazması çalışmalarını, mektuplarını ve şiirlerini günümüze ulaştıran torunu Mehmet Hamdi Yazır'dan alan Atik, Akif üzerine yazılan bu şiirlerin hikayesini, Elmalılı Hamdi Yazır'ın şair kimliğini ve iki yazarın dostluklarını anlattı.
Osmanlı'nın son büyük alimlerinden Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır üzerine yaptığınız çalışmalardan sizi tanıyoruz. Elmalılı'nın torunu tarafından saklanan terekesinden hiç yayınlanmamış kendi el yazısından şiirlerini ilk kez siz gün yüzüne çıkardınız. Bu şiirlerden ve Yazır'dan bahsetsek neler söylersiniz?
Elmalılı, Osmanlı Devleti'nin son, Cumhuriyet döneminin ise başlarında yaşamış, almış olduğu köklü klasik medrese eğitimini yeni dönemin fikirleri ile meczedebilmiş bir âlimdir. Medreselerin müfredâtında yer alan bütün dersleri okutabilecek yeterlilikte bir âlim olduğu için kendisine 1908'de ders-i âmlık pâyesi verilmiştir. Son devir Osmanlı âlimlerinden ve asrımızın önde gelen müfessirlerinden biri olan Elmalılı, günümüzde meşhur tefsiri Hak Dini Kur'ân Dili müellifi olarak tanınmakta, onun dil, fıkıh, kelam, felsefe, mantık, hukuk, edebiyat ve sanat alanlarındaki önemli çalışmaları çok az bilinmektedir.
24 YAŞINDA ŞİİR YAZMAYA BAŞLAMIŞ
Telif eserleri yanında, felsefe ve mantık alanlarında Fransızca'dan, edebiyat alanında Farsça'dan ve İslâmî ilimlerde Arapça'dan önemli tercümeleri bulunan Elmalılı, daha 16 yaşında iken, annesi tarafından dedesi olan Sarılarlı Abdullah Efendi'nin Şerhu'l-İsti'âretü'l-Cedîde adlı Arapça eserine Arapça hâşiye yazacak kudrette ilmî vukûfiyet kesbetmiştir.
Elmalılı'nın terekesindeki şiirlerine yazdığı tarihlerden öğrendiğimize göre, 1900 yılında, yirmi dört yaşlarında iken şiirler yazmaya başlamış ve vefatına kadar şiir yazmaya devam etmiştir. Şiirlerinde, divan edebiyatı nazım şekillerinden beyitlerle kurulan, gazel, kaside, mesnevi, mersiye ve kıt'alara daha çok yer vermiş; bentlerle kurulan, rubâi, murabba, muhammes, terci-i bent nazım biçimlerini daha az kullanmış, bazı nazîreler de kaleme almıştır.
Elmalılı Hamdi Yazır
TÜRKÇE VE ARAPÇA YAZILMIŞ
İyi derecede Arapça, Fransızca ve Farsça bilen Elmalılı Hamdi Yazır şiirlerini hangi dilde yazmış?
Elmalılı'nın sözkonusu dillerde yazılmış girift kitapları tercüme etmesi bu dilleri çok iyi bildiğinin delilidir. Şiir yazma konusuna gelince iki dili tercih etmiştir, Türkçe ve Arapça. Bu iki dilde 90 beyitlik mersiyeyi de, kıtaları veya rubâileri de mâhir bir şekilde nazmetmeyi başarmıştır. Elmalılı'nın metrukâtında farklı nazım biçimlerinde 153 adet şiir bulunmaktadır. Bu şiirlerin 143 tanesi Türkçe, 10 tanesi Arapça'dır.
Hangi şairleri okuyor, kimleri seviyor. Bu konuda da kayıtlarda yer alan bir bilgi var mı?
Elmalılı'nın, Sa'di, Fuzûli, Nazîm, Sâmi, Arif Hikmet, Bâki, Rızâ, Hâfız, Ebi'l-Hüdâ, Zûzenî, Nûrî, Tahir bey, Kâlâbî, Arif Hikmet gibi Türk, Arap ve Fars şairlerinin şiirlerini okuduğunu onun kendi el yazısı ile fihristini tuttuğu şahsi kütüphanesinin demirbaş listesinden öğreniyoruz. Muhammed Esad Erbili'nin şiirlerini de okumuş ve bir gazeline hârika bir tahmis yapmıştır;
Lâha lî tayfun serâ fi'l-kevni min tilkâ Bedir
'Aşk-ı ez cismi kürfet-i köft yâ hâzâ edir
Sormam artık pîre sâkî gâye-i ma'nâ nedir
Leblerin söyler civânım gonca-i ra'nâ nedir
Gözlerin eyler işâret nergis-i şehlâ nedir
diye başlayan, Fâ'ilâtün Fâ'ilâtün Fâ'ilâtün Fâ'ilün vezninde yedi kıtalık bir şiir, Naci ve Hicrî'nin gazellerine nazîreleri, Zamahşeri'nin gazelini nazımla tercümesi var. Ömer Hayyam'ı okur, Kendi ifâdesiyle "Cenab Şehabeddin medreseye, mantıka, fıkıh ve ahkâm-ı şer'iyyeye ta'riz ettiğinde" notuyla cevap olarak,
"Hazret-i mîr-i Cenâb'ın sözü bürhân gibidir
Bezm-i 'irfâna desem doğrusu bühtân gibidir"
diye başlayan 17 beyitlik şiir yazar. Ulaşabildiği her şairin şiirlerini okuyan birisidir Elmalılı.
Şiirlerine bakınca etkilendiği bir şair var mı? Bu konuda bir şey söyleyebiliyor muyuz?
Mehmet Akif'e derin bir muhabbet beslemekte, çalışmalarını ve bilhassa şiirlerini yakından takip etmektedir. Fakat Elmalılı'nın, yazdığı şiirlerinden yola çıkarak şu şairin etkisi altında kalmıştır dememiz zordur. Şiirlerinde, muhtevâ ve nazım bakımından kendine has bir üslûbunun olduğunu söyleyebiliriz.
DOSTUNU KAYBETMENİN ACISI VAR
Bu şiirler arasında Mehmet Akif'e yazdığı bir şiir var. Bu şiiri hangi tarihte yazmış? İkisinin de İstanbul'da yaşadıkları yıllar mı?
Aslında Mehmet Akif'e yazdığı üç şiir var. Birisi kaslak mahiyetinde tarihsiz, diğer ikisi 1937 yılının Mart ayında yazılmıştır. Elmalılı şiirlerini, Akif'in vefatından sonra, dostunu kaybetmenin acısıyla ve büyük bir mahzuniyetle yazmıştır. Elmalılı'nın, "Muhammed Âkif'e" başlıklı ve "El-muhtâc ilâ Rabbihi'l-Muhyî Muallim Hamdi" diye imzaladığı tarihsiz şiiri mersiye tarzında 28 beyitten müteşekkildir ve son beyti vedâ dizelerinin yer aldığı üç mısradır. Yine mersiye tarzında yazdığı " Akif'in Rûhuna" başlıklı ve "Mart 1937 Nâzım ve kâtibi el-muhtâcü ilâ Rabbihi'l-muhyî" diye imzaladığı 41 beyitlik şiiri. Bu şiirin son iki beytini de vedâ mısralarıyla tamamlamıştır. Üçüncü "Muhammed Âkif" başlıklı şiiri altı kıtadır ve "7 Mart 1937 Yıldız Muallim Hamdi" diye imzalıdır.
Mehmet Akif'le dostluğu ve arkadaşlığı üzerinden bu şiiri değerlendirecek olursak neler söylersiniz?
Mehmet Akif ve Elmalılı iki dev şahsiyet olarak çok sıkı dostlardır. Fazîlet, olgunluk, dürüstlük, dik durma, secâat, merhamet, İslâmî konulardaki hassâsiyet, vatanperverlik, ümmet sevgisi gibi üstün haller ortak özellikleri olduğu gibi, ilmî ve edebî konularda da benzer vasıflarını görürüz. İslâmî ilimler noktasında, Cumhuriyet tarihinin en önemli projesi olan Kur'ân-ı Kerîm meâl ve tefsîri konusundaki çalışmaya da ortak başlamışlardır. Elmalılı, Ahmet Hamdi Akseki'ye bu çalışmayı Akif olmadan kabul etmeyeceğini söylerken, Akif de bu konuyla alâkalı karar vermek için Elmalılı'nın evinde toplandıklarında Elmalılı olduğu için çalışmayı kabul ettiğini ifâde etmiştir.
AKİF'İN DÜŞMANLARINA ŞİİRLE CEVAP
Elmalılı, Akif'e yazdığı üç şiirde de, onun şiirdeki kemâl derecesini, yedi cüzlük Safahât'ında yurdunun elem ve kederlerine çâreler aradığını, böyle bir şairin millî ve vatanî şâir ünvanını lâyıkıyla hakettiğini, ona düşmanlık edenlerin sohta dediklerini ve yazdıklarını zararlı gördüklerini, fakat onun vatanı ve milleti için hep iyilikler, güzellikler için çalıştığını, yazdığı şiirleri ihtiyarıyla, genciyle kimsenin yazamayacağını, şiirlerinde edebî sanatlar noktasında hiçbir hatânın olmadığını vurgular.
Elmalılıya göre, Akif'i tanıyan herkes onu yürekten sevmişti. O, her hâliyle örnek bir Müslümandı, hiçbir şeyden yılmamıştı, Allah'tan başka kimseden korkmazdı. Hz. Ebubekir'in (r.a.) sıdkı, Hz. Ömer'in (r.a.) imanı ve Hz. Ali'nin (r.a.) fazilet özelliklerini taşımaktaydı. Şiirlerini şehvet ve egoizm katmamıştı ve şairlerin imamıydı. Doğu ve batı da herkes onu tanımaktaydı ve Mısır'da Hulvan'da ve Ezher'de ondan çok istifade edilmişti. Elmalılı, Akif'e "Sen bizdensin, biz sendeniz" diye seslenerek, "bütün güzellikler ve üstün özelliklerle vasfedilsen hakkındır" der. Elmalılı, ev hapsinde olması hasebiyle Akif'in cenazesine katılamadığına çok üzgündür. Devlet erkânının cenazeye ilgisizliğinden yakınır, fakat halk Akif'i bağrına basmıştır. Elmalılı, gençlerin cenazedeki ihlâsına, göklerdeki meleklerin gıpta ettiğini söylerken Akif'e, "Çanakkale şehidi" unvânını layık görür.
Milli şairimizin Mehmet Akif ile birlikte Kur'an meali ve tefsiri üzerine çalıştıklarını biliyoruz. Aynı zamanda ikisi de şiirden yakından ilgileniyor. Ancak Elmalılı Hamdi Yazır şiirleriyle değil tefsir çalışmalarıyla daha çok öne çıkmış. Bunun sebebi nedir?
"Marifet iltifata tabidir, müşterisiz metâ zâyidir" fehvasınca, Elmalılı gibi allâme zevâtlar dahi o dönemlerde dışlanmış, ömürlerini geçim sıkıntıları ve bin bir zahmetlerle tamamlamışlardır. Elmalılı'nın 16 yaşında iken eserler vermeye başladığını zikretmiştik. Yirmi yaşlarında dönemin dev hattatları Bakkal Arif Efendi ve Sami Efendi'den icazetli bir hattat. Sipariş usulü kitap istinsahı yapıyor, Kur'ân-ı Kerîm ve levhalar yazıyor. Elmalılı'nın aynı zamanda muhteşem bir hattat olduğunu, yayınladığımız "Hattat Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır" kitabıyla tanıma ve tanıtma imkânı bulduk. Farklı alanlarda yazdığı telif eserleri ve tercümeleri olan bir şahıs Elmalılı. Gerçekten muhteşem biri. Elmalılı'nın tefsiri ise bir devlet projesidir. Diyânet İşleri Başkanlığı'nın takip ettiği bir proje. 12 yıl boyunca Diyanet İşleri adına Ahmet Hamdi Akseki yakından ilgilenmiştir ve devamlı gündemdedir. Bazen bir husûsiyeti çok öne taşıdığınızda diğer özellikler gölgesinde kalabiliyor.
VATAN SEVGİSİ ORTAK TEMA
Akif ve Yazır'ın şiirleri arasında şiir, tema olarak benzerlikler var mı peki?
Tema olarak benzerlikler var. Şiirlerinde; Allahu Teâla ve Hz.Muhammed (s.a.v.) olan derin aşk ve muhabbet, İslâmi konular, vatan sevgisi, ümmet sevgisi, toplumun içinde bulunduğu zor durumlara çâreler aramak, toplumu gayretlendirmek, heyecan, ümit gibi konuları işlemişlerdir.
Şiir üsluplarının benzediğini söylemek zor. Elmalılı'ya nazaran Akif, daha sâde ve akıcı bir dil kullanıyor ve dil konusunda Türkçe kelimeleri daha fazla tercih ediyor. Elmalılı'daki ilmî hüviyetinin verdiği ağırlığın şiirlerine de yansıdığını görüyoruz.
Elmalılı'nın şu ana kadar bilinen şiirleri iki tane idi. Bu gün sizin vasıtanızla 153 şiiri olduğunu duyurmuş olduk. Bir dörtlüğünü de paylaşalım bu vesile ile;
Ey kalemim sağ elim
Sensin benim hem-demim
Meşgul eyle kalbimi
Çıksın ondan elemim
ELMALILI BİR UMMAN
Elmalılı Hamdi Yazır'ın terekesinden Mehmet Akif'in yazdığı mealin ilk bölümünü de ilk kez siz gün yüzüne çıkarıp kitap olarak okurla da paylaşmıştınız. Bu dostlukla ilgili başka yayınlanmamış neler var elinizde?
Elmalılı ile alakalı çalışmalarımızın altıncı yılına girdik. Elmalılı bir umman. Çalışmalarımız tamamlandığında paylaşırsak daha isabetli olacağı kanaatindeyim. Herhangi bir konunun eksik kalan taraflarını Elmalılı'nın başka bir çalışmasının içinde bulabiliyorsunuz. Bu konuda biraz daha zamana ihtiyacımız var.
Elmalılı'nın başka birilerine ithaf ettiği şiirler var mı? Şiirlerinde öne çıkan ana duygular neler?
Başta Peygamber Efendimiz'e (s.a.v.) olmak üzere birçok kişiye ithafen yazdığı şiirler var. Mesela, çok sevdiği hocası Şer'î Tedkîkât Meclisi Resisi Kayserili Mahmud Hamdi Efendi'nin hastalanıp 1332/1914 yılında vefat etmesinden dolayı, hocasına 90 beyitlik Arapça bir mersiye yazıyor. 1334/1916 yılında babasını kaybediyor. Babası içinde 25 beyitlik Arapça bir mersiye ve vefat tarihine Arapça bir kıta yazıyor.
OĞLUNA DA MERSİYE YAZMIŞ
Hocası ve aynı zamanda kalp rahatsızlığı olan amcası Gölhisar'lı Muhamed Emin Efendi'yi 1325/1907 yılında, küçük oğlu Hâfız Mustafa'nın eşkıya tarafından katledilmesine dayanamayıp kaybedince 9 beyitlik Arapça bir mersiye yazıyor. Mezar kitâbesi olarak altı mısralık bir şiirde kaleme alıyor. Amcasının katledilen oğlu için de mezar taşı kitabesi olarak beş beyitlik bir şiir kaleme alıyor.
Torunu Ömer Faruk dünyaya gelmesi sevinciyle hediye olarak talik hattıyla bir beyit, kardeşi Hattat Mahmud Bedreddin'e 1335/1917 tarihli talik hattıyla yazdığı bir kıtası ve tarihsiz iki kıtalık yine talik hatlı bir şiiri var. Elmalılı, 1916 doğumlu ortanca oğlu Numan'ı 1931 yılında 15 yaşında iken kaybeder. Oğluna ithafen de hüzün dolu şiirler kaleme alır. Şâir Yaşar Nâdî'ye ithâfen ve Cenab Şehâbeddin'e cevap olarak birer şiiri var.
Elmalılı peki sizce şiirlerini sağlığında neden yayınlamamış?
Elmalılı, daha çok Osmanlı Devleti'nin son dönemlerindeki ilmî, fikrî ve siyâsî meselelerine önem vermiş ve yoğunlaşmış, bu sorunlara çâreler bulmaya çalışmış, makâlelerini bu konularda kaleme almıştır. Diğer taraftan Elmalılı'nın hedefi yazdığı şiirlerle tam bir dîvân oluşturmak ve ondan sonra yayınlamaktı zannediyorum. Çünkü elimizdeki şiirler dîvân oluşturacak hacime yakındır. Makâle yazdığı muhtelif dergilerde şiirlerini yayımlamamasının nedeni de, dönemine şiirleriyle damgasını vuran Mehmet Akif'in kâfi geldiğini düşünmesi ve kendisinin diğer alanlarda neşriyatta bulunmuş olması olabilir.
Mehmed Akif'e
Mülhimâtın yüzde doksan metn-i Furkân, Akif
Hele eşsiz tarz-ı nazmın rûh-ı perrân, Akif
Şi'r u hikmet, kavl-i Hak'da şems-i tâbân, Akif
Sana sânî çıkacak yok; işte meydan!... Akif
Ya hulûsun? o selîm gönlüne bir şân, Akif
Varlığındır şeref-i Adem'e bürhân, Akif
Bütün ömrün bir cihaddır, koca aslan Âkif
Ne mesâib; ne mezâhim seni yıldırmadı hiç
Sana düşman olanı hep kürekledin bir hiç
Çünkü îmân-ı "Ömer" di berk uran sinende
Bir duyulmuş korku ancak havf-ı Yezdân Âkif
Gidişin nükbet-i 'uzmâ, sırr-ı merdân Âkif
Bekr u Âsım, duru vicdanlara sultan âkif
Şiire şehvet katmamış hiç tek adamsın Âkif
Su'adâ-yı şu'arâya sen imamsın Âkif
Milletin derdine dâim si'r-i giryân Âkif
Safahât'ın ehl-i derde zikr u dermân Âkif
Egoizme, hırsa düşmân seyf-i berrân Âkif
Küfr-i ilhâdın önünde hısn-ı îmân Âkif
Şark u garb bilgilerinde ulu ummân Âkif
Ezherîler bile senden aldı irfân Âkif
Yurdunun bir en ufak nef'ine kurbân Âkif
Hep teneffu' ve tebasbus bağlarından pek uzak
Yaşadın sen kezâ ülkün ile hâkân olarak
Ulu Rabbim seni fazl u kereminden hiç ırak
Tutmamıştır hem de tutmaz şöyle bir an Âkif
Mısr u Hulvan sana kürsi, hem de bir arş vererek
Seni terfi'a ede durdu senelerce gerçek
İhtizârın, nakl-i na'şın ile tedfininde
Yüce Tanrım ne olurdu bulunaydım ben de
Bir doğuş doğdu ki ölmez 'izz u Yezdân Âkif
İhtifâlin bir mu'azzam lütf-i Rahmân Âkif
Tek nazirin görmemiştir şu cihâniyân Âkif
Hep samimi başlar üstünde gezerken tabutun
Çıktı takdisleri halkın fevkine her umudun
Ne büyük râbıta ihlâs vardı gençlerde o gün
Gıbta etti sana göklerde meleklerde o gün
Hem hayâtındı saâdet hem memâtın Âkif
Hicr-i sûrî bizedir zehr-i hayatın Âkif
Bir kitap sen tanıdın o da Kur'ân Âkif
Bir de kânûn tanıdın ki o da vicdan Âkif
Ne emîr ne de emîre ne de kağan Âkif
Olmamıştır sana hâkim hürru'l-ihvân Âkif
Taptığında senin ancak Rabb-i Ekvân Âkif
Aşk-ı Muhtâr ise sen de koca volkan Âkif
Nurlu canlarda yer almış mutlu cânân Âkif
Ebediyyet sana âsârına cüsbân Âkif
Vasf-ı şânında ne denilse sana şâyân Âkif
Mülk-i mürevves u mübeşşer sana rıdvân Âkif
Ey bu gün dertli gönüllerde hazîn türbende
Bir kemik külçesi halinde yatan kutlu azîz
Nezd-i Hak'ta ÇanakkaleŞehidi'ndende
Daha yüksek derecen var buna îmân ederiz
Sana bizden gelecekler için afvın dileriz
Hiç hayırsız ölecekler için afvın dileriz
Es-selâm ey Mehmed Âkif, ibn-i Tâhir es-selâm
Ente fînâ, nahnu fîke, ente Tâhir es-selâm
Tûke rehbâb-i visâli, kuydet-i Hak es-selâm
Es-selâm şâ'irü'l-İslâm, nâtıku'l-Hakk es-selâm
El-muhtâc ilâ Rabbihi'l-Muhyî Mu'allim Hamdi
Akif'in Ruhuna
Mülhimâtın yüzde doksan metn-i Furkân Âkif
Hele eşsiz tarz-ı nazmın rûh-i perrân Âkif
Serd-i hikmet kavl-i Hak'ta şems-i tâbân Âkif
Sana bir er çıkacak yok, işte meydan Âkif
Yâ hulûsun o selîm gönlüne bir şân Âkif
Varlığındır şeref-i Âdem'e bürhân Âkif
Hak için hep didinirdin nerde olsan Âkif
Bütün ömrün bir cihattır koca aslan Âkif
Ne mezâhim, ne mevâni' seni yıldırmadı hiç
Sana düşman olanı hep kürekledin Âkif
Çünkü îmân-ı Ömer'di berk uran sînende
Tek duyulmuş korku vardı havf-ı Yezdân sende
Türkü îkâz, Türkü i'lâ için ancak yazdın
Yüce Türklük yaşadıkça yaşar elbette adın
Gelişin millete izzet temiz insan Âkif
Gidişin mâtem-i a'zam sırr-ı merdân Âkif
Sıdk-ı Sıddîk, fazl-ı Haydar sende rahşân Âkif
Tayş-i ufûlün ile İslâm zâr u nâlân Âkif
Şi're şehvet katmamış hiç tek adamsın Âkif
Sü'adâ-yı şu'arâya sen imamsın Âkif
Mütebellir, mütenevvir çağlayandın Âkif
Yere sırtı gelmeyen bir pehlivandın Âkif
Milletin derdine dâim şi'r-i giryân Âkif
Nefehâtın bir sırdır şerh-i hicrân Âkif
Safahât'ın ezkiyâya zikr u dermân Âkif
Egoizma, hırsa düşman seyf-i berrân Âkif
Yurdunun bir en ufak nef'ine kurbân Âkif
Küfr-i ilhâdın önünde hısn-ı îmân Âkif
Şark u garb bilgilerinde ulu ummân Âkif
Ezherîler bile senden aldı 'irfân Âkif
Alman'ın dil okulunda okunursun Âkif
Şi'rimizde en yücelmiş kars-ı nursun Âkif
O pür âhenk gür sesinle öyle haykırdın ki
İstiklâl Marşı'mız ondan örünecektir belki
Hep teneffü' ve tabasbus bağlarından pek uzak
Yaşadın sen kendi ülkün ile hâkân olarak
Sefih ve levse tükürmek ile bir zevk bularak
Ulu Rabbim seni fazl u kereminden hiç ırâk
Tutmamıştır hem tutmaz şöyle bir an Âkif
Her deminde kerem el-hak oldu şâyân Âkif
Mısr ve Hulvân sana kürsi hem de bir arş vererek
Seni terfi' ede durdu senelerce gerçek
İhtizârın, nakl-i na'şın ile tedfininde
Yüce Tanrım, ne olurdu bulunaydım ben de
Bir doğuş doğdu ki olmaz izz-i Yezdân Âkif
İhtifâlin en mu'azzam lütf-i Rahmân Âkif
Sürmemiştir elini tek sana şeytan Âkif
Bu hulûsu görmemiştir şu cihâniyân Âkif
Gayr-i resmî başlar üstünde gezerken tabutun
Çıktı takdisleri halkın fevkine her umudun
Ne büyük râbıta ihlâs vardı gençlerde o gün
Gıbta etti sana göklerde melekler de o gün
Hem hayatındı saâdet hem memâtın Âkif
Hicr-i sûrin bizedir zehri hayatın Âkif
Bir kitap sen tanıdın ki o da Kur'ân Âkif
Bir de kânûn tanıdın ki o da vicdan Âkif
Ne emir ve ne emîre, ne de kaan Âkif
Olmamıştır sana hâkim hürru'l-ihvân Âkif
Taptığındı senin ancak Rabb-i Ekvân Âkif
Aşk-ı Muhtâr ise sende koca volkan Âkif
Ne te'azzum ne tekellüf ne tasannu' bildin
Yalnız "Hak!" diye bağıran en pürüzsüz dildin
Ne özünde ne sözünde ne işinde yalanın
Biri yokdu, örnek idin tastamam Müslümanın
Seni böyle tanıyanlar seni içten sevdi
Bu çeşit sevgidir ancak ezelî, hem ebedî
Ehl-i îmân için oldun yeni Hassan, Akif
Nurlu canlarda yer aldın mutlu cânân Akif
Bekr u Âsım, duru vicdanlara sultan Âkif
Ebediyyet sana, âsârına cüsbân Âkif
Vasf-ı şânında ne denilse, gene noksan Âkif
Mülk-i müverres ve mübeşşer sana ridvan Âkif
Ey bu gün dertli gönüllerde hazîn türbende
Bir kemik külçesi halinde yatan kutlu aziz!
Nezd-i Hak'ta o Çanakkale şehidinden de
Daha yüksek derecen var buna îmân ederiz
Sana bizden gelecekler için afvın dileriz
Suçluyuz hep, bize toptan bir şefaat ediniz
Es-selâm ey Mehmed Âkif, ibn-i Tâhir es-selâm
Ente fînâ, nahnü fîke, ente Tâhir es-selâm
Tûke rehbâb-i visâli, keydût-i Hak, es-selâm
Es-selâm şâiru'l-İslâm, kalemü'l-Hak, es-selâm!
Mart 1937, Nâzım ve kâtibi el-muhtâcü ilâ Rabbihi'l-Muhyî Muallim Hamdi