Cebir ilminin kurucusu Abdülhamid İbn Türk kimdir?
Cebir ilminin kurucularından biri olan Abdülhamid İbn Türk, yaptığı çalışmalarla kendinden sonra gelen bilim adamlarına yön verdi. Tarihte künyesinde Türk yazan ilk âlim olan Abdülhamid İbn Türk, döneminde çok okunan ve kullanılan yayınlar yazdı.
Önceki Resimler için Tıklayınız
Matematikte özel olarak bahsedilen "el-cebr" ifadesi Harezmî'nin eserlerinin Latinceye çevrilmesiyle Batıya geçti ve böylece cebir bilimi Avrupa'da "algebra" adıyla anılmaya başladı.
Abdülhamid İbn Türk, ikinci derece denklemlerinin çözümleri, Harezmî'den daha ayrıntılı verdi.
Abdülhamid İbn Türk, günümüze sadece bir bölümü ulaşan Cebir ve Denklemler kitabında x² = bx gibi basit denklemler ile x² + c = bx ve x² = bx+ c gibi çok bilinmeyenli denklemleri inceledi. Bu denklemlerin geometrik yolla nasıl çözümlendiğini gösterdi.
Abdülhamid İbn Türk, bazı çözümlerinde o dönem negatif sayı kavramı bilinmediği için "imkânsızlık hali" kavramını kullandı.
İbn Türk, birinci ve ikinci dereceden özel denklemleri kare ve dikdörtgen yardımıyla ispatladı. Böylece cebir problemlerinin geometrik yılla çözülmesi demek olan analitik geometri kullandı.
Batı'da analitik geometri Abdülhamid İbn Türk'ten asırlar sonra 17. yüzyılda Descartes tarafından ilk kez kullanıldı.
İslam uygarlığında sayılar hakkındaki ilginç bilgiler için tıklayın.
Mezopotamya geleneğini devam ettiren Abdülhamid İbn Türk, formül kullanmadan sözlü anlatımla sonuca varırdı.
Abdülhamid İbn Türk, denklemleri incelemesi ve çözme metodu kendinden önce gelen çözümlerden farklı olsa da kendinden sonra gelen bilim adamlarına yol gösterici nitelikteydi.
Harezmî İslâm dünyasında, aritmetik, cebir, kartografı ve trigonometri ve astronomi cetvellerinin yayını gibi önemli sahalardaki çalışmalarıyla öncülük etti.
Kitâbü'l-Cebr ve'l-mukabele'de Abdülhamid İbn Türk ile aynı konuyu işleyen Harezmî, onun kadar denklemleri sistemli ele almayıp ayrıntıya girmeden çok kısa bir açıklamayla çözüme varır.
