Sadece sanatın sözü geçen sohbet meclisi 'Baykara'
Otuz yedi yıl saltanat süren Hüseyin Baykara, Timur soyundan gelen hükümdarlardan biriydi. Devlet işlerinden artakalan zamanını sanat ve edebiyat adamlarıyla sohbete ayırırdı. Öyle ki bu sohbetler zamanla "Baykara meclisi" olarak adlandırılmaya başladı. Peki, "Baykara meclisi"nin kuralları neydi?
◾ İslam coğrafyası olan Orta Asya'da Herât, Merv, Beykent, Buhara, Semerkand, Taşkend, Faryâb, Kaşgar ve Harezm gibi şehirler ilim ve kültür merkezleriydi.
◾ Buralarda yetişip Türk kültür ve medeniyetinin hüviyetini oluşturan sanatkâr ve bilim adamları arasında Ali Şir Nevai, Molla Cami, Fahreddin Razi, Farabi, Biruni, Ali Kuşçu, Hüseyin Baykara yer alır.
◾ Orta Asya'nın önemli hükümdarlarından biri olan Hüseyin Baykara, Timur soyundan geliyordu. Horasan ve civarında otuz yedi yıl saltanat süren Baykara, şair, ressam ve tarihçilerin de aralarında bulunduğu pek çok ilim adamını himaye ederek Herat'ı bir kültür ve sanat merkezi haline getirdi.
◾ Hüseyin Baykara'nın himayesinde, Ali Şîr Nevâî, Molla Câmî, Gulâm Şâdî ve pek çok sanatkârın çalışmaları sonucunda musikide önemli bir yeri olan "Herat mûsiki okulu" oluştu. Osmanlı musikisinin oluşmasında bu okulun büyük payı vardı. Hüseyin Baykara, Türkçenin devlet ve edebiyat dili olması için çalışmış, Türkçe yazmayı emreden ferman çıkarmıştı.
◾ Devlet işleriyle öğleden önce ilgilenen Hüseyin Baykara, öğleden sonrasını ise kültür, sanat ve edebiyat adamlarıyla sohbete ayırırdı. Zamanla bu meclisler "Baykara meclisi" olarak anıldı.
◾ Sarayda, âlim, sanatkâr ve şairleri toplayarak oluşturduğu "Baykara meclisi"nin üyeleri arasında Ali Şir Nevai, Molla Cami gibi önemli şairler yer alırdı. Aynı zamanda Hüseyin Baykara'nın kendisi de şairdi.
"İyledi lali tebessüm gönce-i handan imes
Dağını köglüm kanattı lale-i numan imes"
◾ Bu mecliste sadece şiir ve edebiyattan bahsedilirdi. Siyaset, devlet işleri ve günlük olayların konuşulması ise kesinlikle yasaktı.
◾ Daha sonra Türkçede siyasetin konuşulmadığı meclislere "Baykara meclisi" denilmeye başlandı. Hüseyin Baykara'nın oluşturduğu bu meclis sayesinde bir kültür ve medeniyet dili oluştu.
◾ Hüseyin Baykara, pazartesi ve perşembe günleri ulemayı toplayarak, bazı önemli hususlar hakkında onların görüşlerine başvururdu. Dervişler ve şeyhler de sohbetlerine iştirak eder, vaazlarını dinler ve onlara hediyeler verirdi.
◾ Bu meclis, pek çok sarayda sanat, edebiyat ve şiirin himaye edilmesi yönüyle örnek teşkil etti.
