10 maddede Edip Cansever hakkında her şey
Sonsuz bir düşünce gücüne sahip, İkinci Yeni'nin kuyumcu şairi, yalnızlığın ve imgenin insanı Edip Cansever'in şiirlerinde Orta Doğu ve Afrika'yı kendi kişisel intibaları, hatıra ve hayalleriyle bu coğrafyalar arasında imgesel bağlar kurarak ele aldığını biliyor muydunuz? Sizler için satırlarıyla ruhumuza dokunan Edip Cansever'in doğum yıl dönümünde hakkındaki tüm detayları derledik.
Önceki Resimler için Tıklayınız
Edip Cansever, 1957'de yayımlanan "Yerçekimli Karanfil" adlı kitabıyla 1958 Yeditepe Şiir Armağanı'nı aldı. 1976'da yayımlanan "Ben Ruhi Bey Nasılım" adlı kitabıyla 1977 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü'nü alırken, 1981'de bütün şiirlerini bir araya getiren "Yeniden" adlı kitabıyla da 1982 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü'nü aldı. Usta şairin 19 yaşındayken evlendiği karısı Mefharet Cansever, 39 yıl süren evlilikleri boyunca her daim ilk okuru oldu.
İsmet Özel, 2006 yılında şiir serüveniyle ilgili Gerçek Hayat Dergisi'ne röportaj verirken, Edip Cansever'den de bahseder. Şiirlerini okuması için Cansever'e gönderdiğini ve sonucunda aldığı övgü dolu mektubu sürekli yanında taşıdığını anlatır:
"...ben Edip Cansever'e, 'Size şiirlerimi göndereceğim' dedim. Dediğimi de yaptım. Edip Cansever'den heyecan ve övgü dolu bir mektup aldım. Mektupta diyordu ki "Bize şiirlerini gönderen çok olur, sanma ki herkese böyle sözlerle cevap veririm.' O mektup çok hoşuma gitmişti, hep yanımda taşıyor, çıkarıp okuyordum. Böylece, Edip Cansever'le yazışmamız başladı."
Edip Cansever, İsmet Özel'e yazdığı bir mektubun girişine "Merhaba Reis" ithamıyla başlar. Mektubunda, Özel'in anlatım biçiminden tutarak Alman yazarlara, Orhan Veli'ye, Eliot'a, Dostoyevski'ye ve son olarak da İkinci Yeni akımının eleştirisine değinir.
Edip Cansever de diğer şairler kadar yoğun ve ayrıntılı olmamakla birlikte şiirlerinde Orta Doğu ve Afrika'yı bazen bir imge bazen de bir bağdaştırma aracı olarak kullanır. Cansever, 1959 yılında yayımlanan Petrol adlı şiir kitabındaki "Tah Tah Tah" adlı şiirde askerlik ve askerlikle ilgili anılarına örtük bir biçimde yer verirken, yaşadığı bunalım ve sıkıntıyı anlatır. Şiirdeki özne, "ben zorlu bir askerim olaylar tankında" mısraıyla askerlik ve sıkıntılı ruh hali arasında bir ilişki kurar. Alışılmış ve sıradan askerlik ritüelleri bu bunalım ve sıkıntıyı daha da arttırır. Şiirin üçüncü biriminde doğrudan bu sıkıntının yansımasını görmek mümkündür:
Hadi gelelim mi, biz bizde savaş olanız
Hadi gidelim mi, biz kapıdan girmek için biraz da
Desene duralım mı, biz durmak olanız tah tah tah
Edip Cansever'in, "Nerde Antigone" isimli kitabında yer alan "Bedevi" şiirinde de develerin durmadan ve dinlenmeden süren yürüyüşleri ile sıkıntı hali sembolize edilmek istenmiştir. Bedeviler Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da yaşamlarını çölde geçiren göçebe bir topluluk olarak, sıradanlığın ve tek düze yaşamın içindedirler. Şair de kendi ruh haliyle Bedeviler arasında bir eşitlik ve benzerlik ilgisi kurmuştur.
Cansever kendi yaşantılarını anlatmaktan ziyade, 'başkalarını izleyen', daima yeni görmeye çalışan, bunun için de durmadan son akımların peşinde koşan bir şairdi. Yerçekimli Karanfil adlı kitabında parçaların çoğunda, her mısrada bir tuhaflık yapma ve orijinal görünme merakı, şaire bütünlüğü kaybettiriyor.
Düşüncenin şiirini bulmak, başka bir deyişle, şiirde düşünceyi gizlemek yerine, onu açığa çıkarıp estetik hazza bu yoldan ulaşmayı denemek, Edip Cansever'in bütün yaşamı boyunca önemsediği tutumlardan biridir. Güzelliğin düşündürücü olduğunu savunan Cansever, şizofrenik dilden ve bilinçdışının diğer olanaklarından yararlanması bir yana, şiirde "düşünsel-ussal bir ölçü" aramış, birçok yazısında bunun gerekliliğini vurgular.
